Πατριδογνωσία ή τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη, με τον Γεράσιμο Γεννατά: Κριτική θεάτρου

Ακούστε!
Τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη!

Επίκαιροι όσο ποτέ οι στίχοι του «ποιητή της επανάστασης» Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, από το σκοτεινό αλλά ταυτόχρονα γοητευτικό Σύγνεφο με πανταλόνια. Γι’ αυτό και εύστοχα ο Γεράσιμος Γεννατάς τους επέλεξε για τον τίτλο της παράστασης Πατριδογνωσία ή τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη, που παρουσιάζει τη φετινή θεατρική περίοδο.

Όταν το θέατρο συναντά τη ποίηση και τη μουσική.

Ο ηθοποιός υποδέχεται το κοινό εγκάρδια, στο επιβλητικό πέτρινο Χυτήριο, και τον προσκαλεί σε μία -καθόλου- μικρή πολιτική επιθεώρηση διαμαρτυρίας. Εμπνευσμένα και σουρεαλιστικά κείμενα, που έχει συνθέσει ο ίδιος και ο Γιώργος Γαλίτης συνυπάρχουν αρμονικά με ανέκδοτα μελοποιημένα ποιήματα των Μπρεχτ, Μαγιακόφσκι, Έλιοτ, Λασκαράτου, που ερμηνεύονται από τον ίδιο τον συνθέτη Γιώργο Κομπογιάννη.

Σπουδαία ποιήματα καλλιτεχνών με ανήσυχο πνεύμα, μεταφέρουν μνήμες και εμπειρίες μιας ολόκληρης γενιάς μεταδίδουν σκέψεις και αλήθειες που “ουρλιάζουν μέσα στους αιώνες”. Οι αντιστασιακές μουσικές νότες, με τις εύστοχες βολές, δίνουν πνοή στους καίριους στίχους που εκτελούνται ζωντανά από τον Γιώργο Κομπογιάννη και την τριμελή του ορχήστρα: Διονύσης Βερβιτσιώτης, Κώστας Στάικος, Έλλη Φιλιππου, η οποία βρίσκεται σε όλη τη διάρκεια της παράστασης επί σκηνής -αν και αμήχανα-, συμμετέχοντας και σχολιάζοντας το δρώμενο.

Οι αιώνες, Ο Κοριός, Ο εφοριακός της γειτονιάς σας, Άριστος 1950, Μονή Βαλτοπεδίου, Η παπαρέλαση:καλογραμμένα νούμερα που αποκαλύπτουν την εθνικιστική προπαγάνδα και την εκμετάλλευση της κρατικής εξουσίας, ενώνονται μεταξύ τους με μία αόρατη γραμμή·Η συγγραφική δυάδα, χωρίς να καταφύγει στην ευκολία της φθηνής πολιτικής σάτιρας, έγραψε καίρια και καυστικά κείμενα, που παρωδούν σύγχρονες καταστάσεις ανακατεμένες με γλυκόπικρα “υλικά”. Σαρκασμός για το σαθρό κοινωνικό σύστημα, τη παντοδυναμία του χρήματος, τη διεφθαρμένη εξουσία, τη θρησκεία, την έννοια της δικαιοσύνης, το τέλος του ανθρωπισμού και τον δήθεν πατριωτισμό. Κάποια στιγμή όμως οι μάσκες -χάρτινες και μη- πέφτουν και όλα αποκαλύπτονται…ίσως και κάποιοι να δουν πίσω απ’ αυτές το πρόσωπό τους!

Η Ερμηνεία.

Ο Γεράσιμος Γεννατάς με αμεσότητα και αυτοσχεδιαστικό οίστρο “σαρώνει” επί μιάμιση ώρα τη σκηνή και μεταμορφώνεται από κοριό, σε εφοριακό, καλόγερο και χούλιγκαν, προκαλώντας άφθονο γέλιο. Με τον πλούτο των εκφραστικών του μέσων και την ψυχική του δυναμική μιμείται, παίζει, σατιρίζει, γελοιογραφεί, φιλοσοφεί και παράγει ένα μικρό θεατρικό θαύμα. Επιπλέον, αφηγείται και σχολιάζει συνειδητά ιστορικά γεγονότα και κοινωνικές σχέσεις, κάνοντας τον θεατή παρατηρητή- κριτή όλων αυτών. Συνδυάζοντας μπρεχτικές τεχνικές καταργεί τη διαχωριστική γραμμή σκηνής – πλατείας, συνομιλεί με το κοινό, παίρνει θέση και προκαλεί μία πολιτική στάση. Γίνεται εστιακό κέντρο, με τριπλή υπόσταση αφηγητής/ ηθοποιός/ ρόλος, που αλλάζει σκηνικά “προσωπεία” και προσφέρει ένα ποιοτικό και απολαυστικό θέαμα.

Πέρα από το γέλιο, όμως, χαράσσει στις αισθήσεις του θεατή δυνατές εικόνες, όταν διαβάζει αποσπάσματα αρχαίων πολιτικών λόγων του Ξενοφώντα και του Θουκιδίδη, από σχολικά εγχειρίδια και φυσικά όταν απαγγέλει το “Σύμβολο Πίστεως” του Τάσου Λειβαδίτη, με σταθερή αλλά συγκινημένη φωνή.

Ο Θανάσης Χαλκιάς -εδώ θα συμφωνήσω με τον κ. Γεννατά- “πήρε το αποσπασματικό υλικό και με αγάπη (βασικός καταλύτης των χημικών αντιδράσεων) το μετέτρεψε σε μία όμορφη, γλυκιά και ανθρώπινη καλλιτεχνική παρουσία”. Ο σκηνοθέτης υπηρέτησε διακριτικά τα κείμενα και συνεργάστηκε δημιουργικά με τον ερμηνευτή, παραδίδοντας ένα μεικτό είδος, στο οποίο συμβιώνουν η ποίηση, ο πολιτικός λόγος, η μουσική και η υποκριτική. Όπως είχε πει και ο Στέφανος Ληναίος, όταν έγραφε για “Το Αυριανό Θέατρο”: “Η σκηνοθεσία που φαίνεται, που κραυγάζει, που εξαφανίζει τους ηθοποιούς {…}και προβάλλεται αυτή, μόνη και εγωίστρια, είναι κακή σκηνοθεσία{…}η καλύτερη σκηνοθεσία είναι αυτή που δεν φαίνεται…”. 

Η Θάλεια Ιστικοπούλου, επιμελήθηκε τη σκηνογραφία και τα κουστούμια, με λιτότητα και ευελιξία, συνθέτοντας τα κατάλληλα πλαίσια, ώστε να αναδεικνύεται ο ποιητικός λόγος, η υποκριτική και μουσικότητα της παράστασης. Οι φωτισμοί της Χριστίνας Καμμά ευθυγραμμίζονται με την σκηνοθετική ανάγνωση και εναρμονίζονται με τον σκηνικό χώρο. Εύστοχο σχόλιο πάνω στην αλλοπρόσαλλη ελληνική πραγματικότητα η οπτική εικονοποίηση της αλληγορίας του Μπρέχτ “Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι”, με χρήση βίντεο (Γιαννης Λεοντάρης). 

Στο υποδειγματικό βιβλίο- πρόγραμμα με τα δεκατρία χαριτωμένα σκίτσα του Δημήτρη Σταμούλη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΣΟΚΟΛΗ- ΚΟΥΛΕΔΑΚΗ, περιλαμβάνονται τα κείμενα και τα ποιήματα της παράστασης, σημειώματα των συντελεστών, βιβλιογραφικές πηγές, φωτογραφικό υλικό και ένα ενδιαφέρον παράρτημα που αξίζει να διαβάσει κανείς.

Κλείνοντας, βρίσκω απολύτως ταιριαστά στο χθες, στο σήμερα, στο πάντα, τα λόγια του Μαγιακόφσκι: “Εμάς η λέξη μας χρειάζεται για τη ζωή. Εμείς δεν γνωρίζουμε την ανώφελη τέχνη…” που τονίζουν τη δύναμη της τέχνης, που θέτει ερωτήματα και γεννά προβληματισμούς.

Στο ξεχαρβαλωμένο κοινωνικό πεδίο, που ακουμπάει στον ρημαγμένο δημόσιο βίο, πρέπει να αντιπαραθέσουμε τον πολιτισμό και ένα προβληματισμένο- πολιτικό θέατρο, το οποίο πρέπει να γράφεται, να παρουσιάζεται και να έχει φωνή…

Αυτή η παράσταση στο Χυτήριο σίγουρα προβάλλει μία αχτίδα πολιτισμού μέσα στο σκοτάδι που μας περιβάλλει και πετυχαίνει σε τρία επίπεδα: αισθησιακό, αισθαντικό και αισθητικό!

Προλάβετε να την δείτε!

Ο Γεράσιμος Γεννατάς, σε σκηνοθετική επιμέλεια Θανάση Χαλκιά, παρουσιάζει στον Πολυχώρο Χυτήριο την παράσταση “Πατριδογνωσία ή τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη”.