Τα πορφυρά πανιά – Αλεξάντερ Γκριν

Το βιβλίο του Αλεξαντρ Γκριν, Τα πορφυρά πανιά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κίχλη σε μετάφραση της Ιοκάστης Καμμένου.

Τοποθετημένη στην επινοημένη από τον συγγραφέα, φανταστική χώρα που κάποιοι ονόμασαν “Γκρινλάντια”, η νουβέλα του Αλεξάντρ Γκριν υιοθετεί την τεχνική της παραβολής και την ατμόσφαιρα του παραμυθιού για να αφηγηθεί μια μυθική ιστορία αγάπης. Η ερωτική αφύπνιση των δύο νεαρών ηρώων, της Ασσόλ και του Γκρέυ, και η πορεία προς την εκπλήρωση του έρωτά τους δίνονται μέσα από λαμπρές περιγραφές της φύσης και αρχετυπικούς συμβολισμούς. Ωστόσο, σε ένα δεύτερο επίπεδο, ως βασικό θέμα του κειμένου προβάλλει η αντίθεση ανάμεσα στην πεζή, εχθρική πραγματικότητα και την αληθινή ζωή: τον κόσμο του ονείρου και της επιθυμίας.

Γραμμένα σε ιδιαίτερα αισθαντική γλώσσα, τα Πορφυρά πανιά (1923) θεωρήθηκαν δείγμα ενός ιδιότυπου αισθητισμού, όταν, λίγα χρόνια μετά τη Ρωσική Επανάσταση, σιγούσαν ο ένας μετά τον άλλον οι Ρώσοι μοντερνιστές, για να παραχωρήσουν τη θέση τους σε αμφιβόλου ταλέντου “προλετάριους” συγγραφείς. Το κλίμα ωστόσο άλλαξε άρδην από τα τέλη της δεκαετίας του ’50, οπότε εγκαινιάζεται μία περίοδος ενθουσιώδους υποδοχής του έργου του Γκρίν, που διαρκεί μέχρι σήμερα, καθιστώντας τα “Πορφυρά πανιά” μιαν από τις πιο δημοφιλείς νουβέλες της ρωσικής λογοτεχνίας.

Αλεξάντρ Γκριν (1880-1932). (Αλεξάντρ Γκρινέβσκι το πραγματικό του όνομα). Πεζογράφος. Γεννήθηκε στην πόλη Σλομπόσκ. Ο πατέρας του ήταν Πολωνός που είχε εξοριστεί στα 16 του στη Σιβηρία, λόγω της συμμετοχής του στην Πολωνική Εξέγερση του 1863. Η μητέρα του ήταν Ρωσίδα και πέθανε όταν ο Γκριν ήταν 13 ετών. Άτυχος, άσχημος, χωρίς χαρά, από παιδί δεν τον καταλάβαινε κάνεις, όπως κάθε προικισμένο άνθρωπο, που οι γύρω του τον θεωρούν παράξενο. Γι’ αυτό και έφτιαξε έναν άλλο κόσμο -όμορφο, παραμυθένιο, φανταστικό. Φίλους δεν είχε, οι γονείς του ήταν μέθυσοι κι έτσι πολύ νωρίς το έσκασε από το σπίτι. Έκανε διάφορες βαριές δουλειές και πολύ συχνά δεν είχε να φάει. Γι’ αυτό και τις δύο επαναστάσεις -του 1905 και του 1917- τις δέχθηκε με χαρά, όπως κάθε φτωχός και βασανισμένος. Υπήρξε κι ο ίδιος επαναστάτης. Τον συνέλαβαν και τον εξόρισαν αρκετές φορές. Άλλαζε διαρκώς τόπους διαμονής, ζούσε με πλαστό διαβατήριο. Ο Γκριν δημιούργησε και άνοιξε μπρος στον αναγνώστη μια ολόκληρη επινοημένη χώρα, κατοικημένη από λογοτεχνικούς ήρωες που δεν έμοιαζαν με άλλους, με όμορφα, ασυνήθιστα ονόματα. Οι κριτικοί αργότερα ονόμασαν αυτή τη χώρα ΓΚΡΙΝλανδία. Ωστόσο εκείνη την εποχή τα έργα του δέχονταν δριμύτατη κριτική για τον ακατανόητο ρομαντισμό τους, για το ότι ήταν ξεκομμένα από την πραγματικότητα. Τον ονόμαζαν “ξενορώσο”, τον χαρακτήριζαν “συγγραφέα χωρίς πατρίδα”. Από το 1935 μέχρι το 1955 τα έργα του παρέμεναν ανέκδοτα. Όμως οι αναγνώστες αγάπησαν τις ιδέες του για το ωραίο και συχνά ανέφικτο. Στην ποιητική του χώρα δεν υπήρχε θέση για την ασχήμια του κόσμου και τη ρουτίνα. Παρέσυρε μαζί του γενιές ολόκληρες με το όνειρο της θάλασσας και των “Κόκκινων Πανιών”. Ο Αλεξάντρ Γκρίν είχε τηλεπαθητικές ικανότητες, προέβλεπε τα γεγονότα στη ζωή των γνωστών του και σπάνια έκανε λάθος στις προβλέψεις του. Ο ίδιος πίστευε στον μυστικισμό, αν και η θρησκεία τον άφηνε μάλλον αδιάφορο. Στα νιάτα του, τυφλωμένος από ζήλεια, πυροβόλησε την αγαπημένη του, αργότερα ήθελε να σκοτώσει τον Νικόλαο τον Β΄. Από παιδί ονειρευόταν καράβια και θάλασσες, έτσι, μόλις τελείωσε το τετρατάξιο γυμνάσιο της πόλης του, πήγε στην Οδησσό, όπου άλλαξε πολλά επαγγέλματα, από ναύτης, ψαράς, εργάτης μέχρι χρυσοθήρας στα Ουράλια. Το 1903, στη Σεβαστούπολη, για την ανατρεπτική του δράση ανάμεσα στους ναύτες, συνελήφθη και μετά από μια ανεπιτυχή απόπειρα να δραπετεύσει παρέμεινε στην απομόνωση δύο χρόνια. Απελευθερώθηκε, και το 1906, στην Πετρούπολη, συνελήφθη ξανά και εξορίστηκε στην επαρχία Τομπόλ, απ’ όπου δραπέτευσε στην πόλη Βιάτκα. Εκεί κατάφερε να εξασφαλίσει πλαστό διαβατήριο, και κατέφυγε στη Μόσχα. Στα γράμματα εμφανίζεται το 1907 με το διήγημα “Ένα περιστατικό”. Χρειάστηκε να γράψει αρκετά διηγήματα προτού βρει τον “ήρωά του”. Στα ρομαντικά μυθιστορήματά του τα γεγονότα διαδραματίζονται σε φανταστικές, συχνά εξωτικές χώρες. Οι γενναίοι και υπερήφανοι ήρωες του Γκριν πέθαιναν ρομαντικά και όμορφα. Ωστόσο ο ίδιος πέθανε από τις αρρώστιες και την πείνα.

Διαβάστε την κριτική του βιβλίου από τον Γιάννη Αντωνιάδη, https://www.culturenow.gr/author/giannis-antoniadis/έδω.