Ρεσιτάλ εκκλησιαστικού οργάνου με την Ουρανία Γκάσιου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η πολυβραβευμένη οργανίστα Ουρανία Γκάσιου ανοίγει τον Κύκλο «Adagio – Μουσικές για τις μέρες του Πάσχα» με ένα πρόγραμμα που καλύπτει τρεις αιώνες μουσικής δημιουργίας, το Σάββατο του Λαζάρου 12 Απριλίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Ο υποβλητικός ήχος του εκκλησιαστικού οργάνου θα φέρει το κοινό πιο κοντά στο κατανυκτικό πνεύμα του Θείου Πάθους μέσα από τις παρτιτούρες του Γιόχαν-Σεμπάστιαν Μπαχ, του Λουί Βιέρν, του Σεζάρ Φρανκ, του Τιερρύ Εσκαίς και του Ζοζέφ Ζονγκέν.

Μόνιμη πλέον οργανίστα του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών από το 2011, η Ουρανία Γκάσιου κάνει διεθνή καριέρα, εδώ και χρόνια, έχοντας ως ορμητήριό της το Λονδίνο, όπου συνέχισε τις μουσικές σπουδές της μετά την αποφοίτησή της ως πιανίστα από το Ωδείο Φίλιππος Νάκας (1999) και τις υποτροφίες που έλαβε από τη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής και το Ίδρυμα Ωνάση. Αφορμή για αυτό το μεγάλο βήμα στην καλλιτεχνική της σταδιοδρομία υπήρξε η πρωτοβουλία του Μεγάρου, πριν από 15 χρόνια περίπου, να δημιουργήσει ένα φυτώριο νέων ταλαντούχων ερμηνευτών, τους οποίους μύησε στα μυστικά της τέχνης του εκκλησιαστικού οργάνου ο φημισμένος Βρετανός οργανίστας Νίκολας Κύναστον. Γι’ αυτό τον σκοπό θεσπίστηκαν άλλωστε ειδικές υποτροφίες τριετούς διάρκειας από τον Σύλλογο των Φίλων της Μουσικής, ώστε οι νεαροί μουσικοί να μπορέσουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο εξωτερικό. Η Ουρανία Γκάσιου ήταν μία από τις σολίστ που αναδείχθηκαν μέσα από αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Δύο χρόνια μετά τη μετεγκατάστασή της στο Λονδίνο, το 2006, της δόθηκε νέα υποτροφία από το Ίδρυμα Eric Thompson, χάρη στην οποία μπόρεσε να εξακολουθήσει τις σπουδές της στο εκκλησιαστικό όργανο με τον Γιοχάννες Γκέφερτ στην Κολονία και την Σούζαν Λάντεϊλ στο Λονδίνο. Έκτοτε, αφού συγκέντρωσε στις καλλιτεχνικές της αποσκευές ουκ ολίγα βραβεία (DipRAM, Διεθνής Διαγωνισμός Εκκλησιαστικού Οργάνου St.Maurice-Ελβετία, κ.ά.) και ενθουσιώδεις κριτικές, το άστρο της άρχισε να λάμπει στο διεθνές μουσικό στερέωμα. Ακολούθησαν μετακλήσεις για ατομικές εμφανίσεις αλλά και συνεργασίες με διάφορα μουσικά σχήματα στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Ισπανία και τη Σλοβακία. Οι δισκογραφικές της καταθέσεις περιλαμβάνουν έργα Άγγλων συνθετών, ενώ έχει αναπτύξει και εκπαιδευτική δραστηριότητα, συνεργαζόμενη με τη Westminster Cathedral Choir School [Σχολή Χορωδίας του Καθεδρικού Ναού του Ουέστμινστερ]. Είναι επίσης η οργανίστα της γαλλικής προτεσταντικής εκκλησίας του Λονδίνου.

Aν και, όσο ζούσε, δεν έτυχε της αναγνώρισης που του άξιζε, ο Γιόχαν-Σεμπάστιαν Μπαχ (1685-1750) και η υψηλή τέχνη του αναδείχθηκαν κατά τον 19ο αιώνα, όταν συνθέτες, όπως ο Φέλιξ Μέντελσον, άρχισαν να βγάζουν τις παρτιτούρες του από τα ράφια των βιβλιοθηκών και να τα παρουσιάζουν δημοσίως. Άοκνος υπηρέτης της μουσικής, μέγας τεχνίτης της αρμονίας, της φούγκας και της αντίστιξης, στοχαστικός και ευλαβής υμνητής του θείου έργου και προικισμένος δεξιοτέχνης σε διάφορα όργανα ο ίδιος, συνέθεσε πάμπολλα έργα όχι μόνο θρησκευτικού αλλά και κοσμικού περιεχομένου. Στο ρεσιτάλ της στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, η Ουρανία Γκάσιου θα ερμηνεύσει το  Πρελούδιο και Φούγκα, BWV 543, την Πασσακάλια και Φούγκα, BWV 582, καθώς και τα χορικά πρελούδια O Mensch, bewein dein Sünde groß [Άνθρωπε, θρήνησε για τις μεγάλες αμαρτίες σου], BWV 622 και Wir danken dir, Herr Jesu Christ [Σε ευχαριστούμε, Κύριε Ιησού Χριστέ], BWV 623 από το Μικρό βιβλίο για εκκλησιαστικό όργανο που γράφτηκε στη Βαϊμάρη μάλλον μεταξύ 1713-1717. Επίσης, θα ακουσθεί από τη Συλλογή των Δεκαοκτώ μεγάλων χορικών πρελουδίων για σόλο εκκλησιαστικό όργανο το απόσπασμα Allein Gott in der Höh’ sei Ehr [Δόξα στο όνομά Σου, επουράνιε Θεέ], BWV 663. Η Ουρανία Γκάσιου θα παίξει ακόμη το χορικό πρελούδιο Jesus, meine Zuversicht [Ιησού, Εσένα εμπιστεύομαι], BWV 728.

Πνεύμα βαθιάς θρησκευτικότητας διακατέχει επίσης τις δημιουργίες για εκκλησιαστικό όργανο των Γάλλων και Βέλγων συνθετών, οι οποίες θα αντηχήσουν το Σάββατο του Λαζάρου στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης καλύπτοντας ένα χρονικό φάσμα από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα. Ο Σεζάρ Φρανκ (1822-1890), ένας από τους διασημότερους Βέλγους μουσουργούς και οργανίστες ─πολιτογραφήθηκε αργότερα Γάλλος─, ασχολήθηκε με ποικίλες μουσικές φόρμες και συνέθεσε πολλά θρησκευτικά έργα (μοτέτα, ορατόρια, λειτουργίες). Οι σπουδαιότερες συνθέσεις του για εκκλησιαστικό όργανο αριθμούν τις 12 και γράφτηκαν μεταξύ 1860 και 1890. Το Choral αρ. 2, που θα ερμηνεύσει στο ρεσιτάλ της στο Μέγαρο η Ουρανία Γκάσιου, προέρχεται από τη Συλλογή Τρία χορικά για μεγάλο εκκλησιαστικό όργανο (1890), τα οποία αποτελούν και το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο του Φρανκ.

Έξι χρόνια πριν από τον θάνατό του, ο Σεζάρ Φρανκ είχε προσέξει έναν ταλαντούχο νεαρό με σοβαρά προβλήματα όρασης σε ένα ρεσιτάλ πιάνου, τον οποίο είχε παροτρύνει να εγγραφεί στο Κονσερβατόριο του Παρισιού. Ήταν ο Λουί Βιέρν (1870-1937) που, μετά την αποφοίτησή του από το περίφημο παρισινό ωδείο, πρώτευσε μεταξύ 50 υποψηφίων στον διαγωνισμό επιλογής οργανίστα για τον ναό της Παναγίας των Παρισίων, όπου εργάσθηκε επί 37 συναπτά έτη. Ο Βιέρν, συνθέτης και οργανίστας, επεξεργάσθηκε το Τρίπτυχο, έργο 58, κατά την περίοδο 1929-1931. Από αυτό προέρχεται το απόσπασμα Stèle pour un enfant défunt [Επιτύμβια στήλη για ένα νεκρό παιδί], που θα παρουσιάσει η Ουρανία Γκάσιου το Σάββατο 12 Απριλίου στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Η σύνθεση διαπνέεται από τη θλίψη του συνθέτη για την απώλεια των δύο γιων του, ενώ, κατά τραγική ειρωνεία, συνδέεται και με τον δικό του θάνατο: ο Βιέρν άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 66 ετών, από καρδιακή εμβολή, επάνω στα κλαβιέ του εκκλησιαστικού οργάνου της Νοτρ-Νταμ στις 2 Ιουνίου 1937, κατά το 1750ό του κοντσέρτο. Είχε μόλις προλάβει να ερμηνεύσει την Επιτύμβια στήλη για ένα νεκρό παιδί.

Το πρόγραμμα του ρεσιτάλ περιλαμβάνει ακόμη τη Σονάτα Eroica, έργο 94 που ο συνθέτης και οργανίστας Ζοζέφ Ζονγκέν (1873-1953) έγραψε στα 1930 και αφιέρωσε στον ομότεχνό του Ζοζέφ Μποννέ. Ο πολυταξιδεμένος Ζονγκέν προερχόταν από μουσική οικογένεια. Ήταν αδελφός του επίσης συνθέτη Λεόν Ζονγκέν και θεωρείται ένας από τους επιφανέστερους Βέλγους συνθέτες του 20ού αιώνα. Το ύφος του επηρεάσθηκε αρχικώς από τον Φρανκ και αργότερα από τους Ντεμπυσσύ και Ραβέλ. Συνέθεσε κυρίως ορχηστρικά και μουσική δωματίου.
Τον 21ο αιώνα εκπροσωπεί στο πρόγραμμα της βραδιάς ο Γάλλος Τιερρύ Εσκαίς (γεν. 1965) με το έργο Cinq Versets [Πέντε εδάφια] πάνω στο Victimae Paschali. Ο Εσκαίς είναι διεθνούς φήμης οργανίστας και συνθέτης αλλά και καθηγητής σύνθεσης και αυτοσχεδιασμού. Έχει αποσπάσει πολλά βραβεία τόσο ως δημιουργός όσο και ως σολίστ. Η εργογραφία του είναι πλούσια και περιλαμβάνει συνθέσεις για σόλο εκκλησιαστικό όργανο, για άλλα σόλο όργανα, δημιουργίες μουσικής δωματίου, για μικρή ορχήστρα, για ορχήστρα εγχόρδων, συμφωνική μουσική, πολυφωνικά έργα με ή χωρίς ενόργανη συνοδεία, όπερες, καθώς και μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Έχει επίσης συγγράψει μουσικοπαιδαγωγικά εγχειρίδια για διάφορες ηλικίες.