Πορφυρά γέλια – Μισέλ Φάις

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη το νέο βιβλίο του συγγραφέα Μισέλ Φάις, με τίτλο Τα Πορφυρά γέλια. Πρόκειται για ένα δίπτυχο μυθιστόρημα …

στο οποίο, στο πρώτο μέρος, θεατρογενούς δομής, παρακολουθούμε τον κωμικής απόγνωσης διάλογο ενός εγγονού με τη γιαγιά του

Ένας φέρελπις συγγραφέας (εγγονός), υπό αυγουστιάτικο καύσωνα, σ’ ένα κυψελιώτικο ρετιρέ, στην προσπάθειά του να λυτρωθεί από το ασήκωτο φορτίο της οικογενειακής μνήμης συνδιαλέγεται επί μακρόν με τη γιαγιά του (πρώην κορυφαίο στέλεχος του ΚΚΕ) η οποία πάσχει από αλτσχάιμερ. Στον σκοτεινά ευτράπελο διάλογο που ακολουθεί παρεισφρέουν ο αποσυνάγωγος κομματικά παππούς (υποβολέας στο θέατρο και προγραμμένος από την ΟΠΛΑ) και οι δυο γιοι τους (ο Στράτος, έγκλειστος τρομοκράτης της 17Ν και ο Στάθης, σταρ της σκουπιδοτηλεόρασης).

Στο φόντο αυτής της νοσηρής νεοελληνικής μικρογραφίας παρεμβαίνουν πλήθος ιστορικών προσώπων, αναμοχλεύονται αποσιωπημένα συμβάντα (π.χ. Μπούλκες) ενώ, στον ίλιγγο της παρωδίας, παρασύρονται ο ιστοριογραφικός «εμφύλιος» αλλά και τα θέσφατα μιας σωτηριολογικής ερμηνείας του κόσμου – άπαντα συντελούνται υπό το «άγρυπνο» μάτι του Νίκου Ζαχαριάδη, μοιραίου ηγέτη της κομμουνιστικής Αριστεράς.

Οι «Βάκχες», που μεταφράζει ο παππούς, διαπερνούν όλο το βιβλίο ως αρχέγονος αντίλαλος της θεόσταλτης βίας και του ιστορικού διονυσιασμού. Βαθμιαία η περιπέτεια της πολύπαθης αυτής οικογένειας αναδεικνύεται σε λοξή ανάγνωση της μεταπολεμικής ιστορίας του τόπου και σε αιρετική προσέγγιση της δημόσιας μνήμης. Στο δεύτερο μέρος ο αναγνώστης διαβάζει το βιβλίο που γράφει ο εγγονός μέσα στο  βιβλίο (υπό τον τίτλο Κρασνάγια Γκρέτσια, δηλαδή Κόκκινη Ελλάδα).

Στην τετράφωνη, κυκλική αφήγηση (Καυλωμένος εγγονός, Φτερουγισμένος παππούς, Γιαγιά που ξεχάστηκε, Δαίμονας του παππού) υποδεχόμαστε την Ιστορία ως μια ανείπωτη, φαιδρή και ονειρική αφήγηση. Ένα μεταμυθοπλαστικό παιχνίδι για το σφαγείο της μνήμης και τη σαρκοφάγο της αγάπης• μια παρτιτούρα για τη μανία και το πένθος της δημόσιας εξομολόγησης.

Το έσω θέμα, στην τετραλογία του Φάις, είναι η αυτοβιογραφία ενός άλλου. Αν, δηλαδή, με τον Τζούλιο Καΐμη (Το μέλι και η στάχτη του Θεού), τον Γ.Μ. Βιζυηνό (Ελληνική αϋπνία) και την Κωνσταντίνα Κούνεβα (Το κίτρινο σκυλί) φώτιζε τη δύναμη της αδυναμίας, στα Πορφυρά γέλια, με αθέατο πρωταγωνιστή τον Νίκο Ζαχαριάδη ή Κούτβη, ή Κούκο ή Νικολάγιεφ ή Αντικείμενο –αναποδογυρίζοντας τη μάσκα– φωτίζει την αδυναμία της δύναμης.