Ορέστης Ανδρεαδάκης: Η Ελλάδα ξανά στον κινηματογραφικό χάρτη

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια κινηματογραφική άνθηση η οποία ξεκίνησε ουσιαστικά από την επιθυμία κάποιων νέων σκηνοθετών, …

τεχνικών, παραγωγών και ηθοποιών να αποδεσμευθούν από τα γρανάζια του παλιού συστήματος χρηματοδότησης και προώθησης των ελληνικών ταινιών.

Αποδεσμεύτηκαν από αυτό τον τρόπο παραγωγής, έφτιαξαν σε κάποια περίοδο την κίνηση «Κινηματογραφιστές στην ομίχλη», διεκδίκησαν την εισήγηση ενός καινούργιου κινηματογραφικού νόμου και στη συνέχεια μέσα και παράλληλα με αυτό το κίνημα άρχισε να αναπτύσσεται και ένα καλλιτεχνικό κίνημα από σκηνοθέτες, παραγωγούς και τεχνικούς οι οποίοι ήθελαν να βρουν καινούργιους τρόπους έκφρασης.

Εμείς ονομάσαμε αυτό το κίνημα «Νέο Ελληνικό Ρεύμα». Το ονομάσαμε ρεύμα διότι δεν έχει στοιχεία σχολής, ή κινήματος όπως ήταν η Nouvelle Vague, ο Νεορεαλισμός, ο Εξπρεσιονισμός, το Cinema Nuovo, αφενός διότι οι ίδιοι οι Έλληνες δημιουργοί δε θέλουν να ενταχθούν σε κάποιο κίνημα και αφετέρου διότι οι ταινίες έχουν τεράστιες διαφορές, αισθητικές ή θεματολογικές, η μία με την άλλη. Ο «Κυνόδοντας» του Λάνθιμου δεν έχει καμία σχέση με το «Wasted Youth» του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου. Το «L» του Μπάμπη Μακρίδη δεν έχει καμία σχέση με την «Χώρα Προέλευσης» του Σύλλα Τζουμέρκα. Παρόλα αυτά, αυτοί οι άνθρωποι δουλεύουν μαζί, πηγαίνουν μαζί στα ξένα φεστιβάλ, ξαναβάζουν την Ελλάδα στον κινηματογραφικό χάρτη.

Βέβαια η αλήθεια είναι ότι για τη δημοσιότητα αυτή έχει βοηθήσει κατά κάποιο τρόπο και η Κρίση, γιατί όλοι ενδιαφέρονται για την Ελλάδα πολύ περισσότερο, οπότε ενδιαφέρονται για την Τέχνη της και άρα για τον κινηματογράφο της. Γίνεται όμως και αμφίδρομα αυτό. Εφόσον υπάρχει αυτό το ενδιαφέρον, οι Έλληνες σκηνοθέτες προτείνουν κάτι διαφορετικό, κάτι καινούργιο και κάνουν τους Ευρωπαίους να λένε πως στην Ελλάδα δεν είναι όλοι τεμπέληδες και λουφαδόροι, όπως λένε οι Γερμανοί, αλλά κάνουν και ωραίο σινεμά.

Όσον αφορά στην ίδια την παραγωγή ταινιών, αυτή έχει διαφοροποιηθεί σαφώς. Δεν είναι πια το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου ο βασικός παραγωγός των ελληνικών ταινιών όπως ήταν στη δεκαετία του ‘90 και οι Έλληνες παραγωγοί βρίσκουν άλλους τρόπους. Τα πράγματα μπορεί να είναι πολύ πιο ανεξάρτητα, μπορεί να έχουν αποδεσμευθεί από τα γρανάζια και τις επετηρίδες που καταδυνάστευαν το ελληνικό σινεμά, αλλά είναι πολύ πιο δύσκολα.

Οι ταινίες γίνονται με ελάχιστα χρήματα, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό είναι το καλύτερο. Οι ίδιοι οι σκηνοθέτες και παραγωγοί διεκδικούν περισσότερη υποστήριξη από το Κράτος άμεσα, αλλά κυρίως έμμεσα, μέσω νόμων και νομοθετικών διαταγμάτων που θα δίνουν ευελιξία στην παραγωγή, απαλλαγή φόρων σε αυτούς που θέλουν να επενδύσουν στον κινηματογράφο κλπ.

Θεματολογικά, στις ταινίες η παρουσία της Κρίσης είναι έντονη είτε άμεσα, είτε ως αντανάκλαση. Αναφορικά με το ίδιο το Κράτος, το σύστημα βοήθειας προς τον κινηματογράφο και γενικά τις Τέχνες είναι απαραίτητο. Ο Γάλλος παραγωγός του «The Artist» μιλώντας στο Χόλιγουντ, εξέπληξε τους Αμερικανούς λέγοντας ότι η ταινία αυτή δημιουργήθηκε χάρη στο σύστημα που υπάρχει στη Γαλλία και βοηθάει τέτοιου είδους ταινίες. Αν δεν υπήρχε αυτό το σύστημα δε θα υπήρχε το «The Artist». Στην Ελλάδα βέβαια, τα πράγματα είναι πάρα πολύ δύσκολα. Δε μπορείς να απαιτήσεις από το Κράτος να χρηματοδοτήσει με 300 ή 400 χιλιάδες ευρώ μια ταινία τη στιγμή που υπάρχουν 1 εκατομμύριο άνεργοι. Σίγουρα όμως η ενίσχυση των Τεχνών, στη σωστή κατεύθυνση πάντα, μπορεί να δώσει ελπίδα στον κόσμο. Μπορεί να δώσει δημιουργική διέξοδο από την Κρίση, να βοηθήσει πραγματικά στο να βρεθούν λύσεις

Το βασικό πρόβλημα όμως δεν είναι τα χρήματα. Το Κράτος μπορεί να κάνει πολλά άλλα πράγματα, τα οποία δεν έχουν άμεση σχέση με την εκταμίευση χρημάτων, αλλά μπορούν να βοηθήσουν πολύ. Μπορεί το Υπουργείο Πολιτισμού και γενικά οι φορείς να βοηθήσουν στην προώθηση ενός έργου, στην εύρεση κεφαλαίων από το εξωτερικό ή στην καλύτερη πώληση στο εξωτερικό, χωρίς το Κράτος να εκταμιεύσει λεφτά.

Δεν μπορεί το Κράτος να κινητοποιήσει κάποιους ισχυρούς Έλληνες παράγοντες οι οποίοι θα κάνουν lobbying σε ξένα κινηματογραφικά φεστιβάλ ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη παρουσία ελληνικών ταινιών; Δε μπορούν να δημιουργηθούν νομοθετικά διατάγματα που να κάνουν πιο ευέλικτη την παραγωγή κινηματογραφικών και θεατρικών έργων; Δε μπορεί ο Υπουργός να πάρει ένα συνάδελφό του σε κάποια άλλη χώρα και να ζητήσει μια εξυπηρέτηση για κάποια ελληνική ταινία; Αυτά τα πράγματα μπορούν να γίνουν, θα έπρεπε να είχαν γίνει και έχουν γίνει ελάχιστα σε αυτή την κατεύθυνση.

Info: Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης είναι διευθυντής του περιοδικού ΣΙΝΕΜΑ και καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας – Conn X