Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Δουλειά μας είναι να οδηγήσουμε το κοινό σε επαφή με αυτά τα σπουδαία κείμενα

Ένας από τους πιο σημαντικούς αλλά και αναγνωρίσιμους ηθοποιούς της νέας γενιάς, ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, συμμετέχει φέτος στην παράσταση «Μήδεια» του Ευρυπίδη, σε σκηνοθεσία Σπύρου Α. Ευαγγελάτου, στο ρόλο του Ιάσονα.

Η παραγωγή του Θεατρικού Οργανισμού Ακροπόλ και του Θεάτρου Βασιλάκου, περιοδεύει αυτή την εποχή ανά την Ελλάδα με το αγέραστο κείμενο του Ευρυπίδη να περνά σε πρώτο ρόλο, θυμίζοντας σε όλους το μεγαλείο του. Με αφορμή λοιπόν το θεμελιώδες αυτό θεατρικό κείμενο και την φετινή του παράσταση, ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος μίλησε στο www.culturenow.gr, για την οικουμενικότητα της Μήδειας, την παρεξήγηση που γίνεται στην κατανόησή της, την Επίδαυρο αλλά και για την επιλογή των ρόλων που έχει κάνει στην καριέρα του. Τα παραπάνω αποτελούν ικανές συνθήκες, για την ανάγνωση μιας ενδιαφέρουσας συνέντευξης με έναν ηθοποιό που, ως λογική συνέχεια, έχει ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα πράγματα να μας πει.

Συνέντευξη: Νώντας Δουζίνας

Culturenow.gr: Αφορμή της συνέντευξης είναι η συμμετοχή σας στην παράσταση “Μήδεια” του Ευριπίδη. Θα μας δώσετε τη δική σας οπτική για την παράσταση;

Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος: Η δική μου αίσθηση είναι ότι πρόκειται για μια παράσταση που μπορώ να πω ότι το πιο ακέραιο χαρακτηριστικό της είναι η καθαρότητα. Η καθαρότητα στην ανάγνωση του κειμένου και η καθαρότητα με την οποία αυτό το κείμενο φτάνει στο θεατή. Ο βασικός στόχος ήταν η ανάδειξη του κειμένου, ώστε να φύγει από αυτό ο συναισθηματισμός με τον οποίο διαβάζουμε κάποιες φορές τη Μήδεια. Δε λέω το συναίσθημα, λέω ο συναισθηματισμός, με την έννοια των μικρών-μικρών συναισθημάτων που χρεώνουμε σε αυτή τη γυναίκα, ως μια γυναίκα που προδόθηκε από τον άντρα της και σαν τελευταίο μέσο εκδίκησης, σκοτώνει τα παιδιά της. Καμιά φορά το αντιμετωπίζουμε  σαν ένα γεγονός, που του προσδίδουμε συναισθηματάκια μιας τρέχουσας ζωής δυο ανθρώπων που ο ένας εκδικείται τον άλλον. Δεν είναι εκεί το έργο, γιατί όλο αυτό το μικραίνει. Δε θα γραφόταν ποτέ ένα έργο για μια γυναίκα που αισθάνεται άσχημα και σιγά-σιγά φτάνει στον έσχατο βαθμό, να εκδικηθεί. Το έργο είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο και πιο συνολικό από αυτό. Στερώντας λοιπόν τη γυναικεία φύση από το γυναικείο ρόλο, αφαιρώντας δηλαδή τα γυναικεία χαρακτηριστικά, αυτά τα χαρακτηριστικά που εύκολα αναγνωρίζουμε, όπως την αδυναμία, το εύθραυστον του γυναικείου φύλου, μικρά δηλαδή χαρακτηριστικά της, γιατί η γυναίκα διέπεται και από μία τεράστια δύναμη, μένει πιο καθαρά αυτή η αρχέγονη δύναμη της Μήδειας, που είναι σαν ένα φυσικό στοιχείο που εκδικείται. Ένα στοιχείο που είναι προδομένο γιατί δεν το σεβάστηκαν, όχι επειδή το απάτησαν. Η Μήδεια εκδικείται γιατί έχει βρεθεί μόνη της σε έναν κόσμο, στερημένη από τα πάντα. Δεν έχει πατρίδα, πατέρα, μητέρα, αδέλφια, πού να πάει και τι να κάνει. Είναι απολύτως προδομένη και αυτή η προδοσία προς αυτή, μοιάζει με εκείνη του ανθρώπου προς το περιβάλλον του. Είναι δηλαδή μια πολύ πιο ευρεία προδοσία, η έλλειψη της δυνατότητας του ανθρώπου να ζει αρμονικά. Η Μήδεια μπορεί να ανοιχτεί σε πολλά αντικείμενα, που αν τα πούμε εύκολα σε μια συνέντευξη, ίσως να φανούν μπερδεμένα. Σίγουρα όμως, στην προσπάθεια να αποφύγουμε τη μικρότητα της Μήδειας και να μιλήσουμε για μια ιστορία εκδίκησης και προδοσίας ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα, βοηθάει το γεγονός της ανδρικής διανομής, η χρήση της μάσκας, που στερεί από τα άτομα τη φυσική τους υπόσταση και έτσι μας βοηθάει να διαβάσουμε και να ακούσουμε (ως θεατές) λίγο πιο καθαρά το κείμενο. Δεν είναι τυχαίο ότι τελειώνοντας την παράσταση, αυτό που μας επιστρέφουν οι θεατές σαν βασική τους αίσθηση είναι ότι “καταλάβαμε και ακούσαμε το έργο. Αισθανθήκαμε τη δύναμή του χωρίς περιττές εξυπναδούλες ή κόλπα”.  Αυτό δε σημαίνει βέβαια ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος ανάγνωσης αυτού του κειμένου, όμως νομίζω ότι είναι ένας δρόμος που βοηθάει σε αυτή την καθαρότητα.

Culturenow.gr: Από όσο γίνεται αντιληπτό από την απάντησή σας, θεωρείτε πως η Μήδεια αποτελεί έναν παρεξηγημένο χαρακτήρα στην ιστορία. Τι μερίδιο ευθύνης αναλογεί όμως και στον Ιάσονα;

Ο.Π.: Θεωρώ πως και ο Ιάσονας είναι παρεξηγημένο πρόσωπο. Γιατί ταυτίζουμε αυτούς τους δυο ήρωες με έναν άντρα και μια γυναίκα του πάντα, του τώρα, με έναν χαρακτήρα δηλαδή και όχι με αρχετυπικά σύμβολα. Όταν λοιπόν τους εκλάβουμε ως τέτοιους, δεν μπορούμε παρά να εκλάβουμε την παιδοκτονία της Μήδειας ως κάτι αποτρόπαιο, το οποίο το ταυτίζουμε με κάθε μία γυναίκα που τρελάθηκε, που είναι ή δεν είναι ψυχασθενής και σκοτώνει τα παιδιά της. Δεν είναι τυχαίο ότι βλέπουμε στις ειδήσεις για “Μια Μήδεια στην Κόρινθο” ή “Μια Μήδεια στο Σίδνεϊ”, όμως μια γυναίκα που τρελάθηκε και σκοτώνει τα παιδιά της, δεν έχει καμιά σχέση με τη Μήδεια. Αυτή είναι η μεγαλύτερη παρεξήγηση που μπορεί να γίνει. Η Μήδεια δεν είναι μια γυναίκα που τρελάθηκε, που είναι ψυχασθενής και που σιχαίνεται τα παιδιά της, τα μισεί και τα σκοτώνει επειδή δεν ξέρει τι της γίνεται. Είναι πολύ παρεξηγημένη, της έχουμε δώσει αυτό το χαρακτηριστικό, ενώ αυτό έρχεται να μιλήσει για κάτι τελείως διαφορετικό. Ο Ιάσονας από τη μεριά του, είναι επίσης παρεξηγημένος. Δεν είναι ένας άντρας ο οποίος πόθησε μια άλλη γυναίκα και για αυτό το λόγο άφησε πίσω γυναίκα και παιδιά χωρίς να τον νοιάζει. Δεν είναι μόνο αυτό. Οι τραγικοί ήρωες είναι τραγικοί, επειδή ακριβώς βρίσκονται σε έναν μεγάλο κύκλο που δεν μπορούν να ελέγξουν, τα πράγματα τους ξεπερνούν. Λίγο πριν από τη φάση που βρισκόμαστε, η Μήδεια είναι μια γυναίκα που σκοτώνει τον αδελφό της για να εξυπηρετήσει τον Ιάσονα. Λίγο μετά, η Μήδεια είναι η γυναίκα που σκοτώνει τον Πελία, το βασιλιά της Ιωλκού, για χάρη του Ιάσονα, υποχρεώνοντας όμως τον Ιάσονα σε μια δεκαετή εξορία από την πατρίδα του, χωρίς να μπορεί να το διαλέξει αυτός. Λίγο μετά, ο Ιάσονας που μέχρι τότε ήταν ο ήρωας της Αργοναυτικής Εκστρατείας, ο ένας από τους 3-4 σημαντικότερους ήρωες της ελληνικής μυθολογίας, ένα πολύ σημαντικό πρόσωπο, γίνεται το αρνητικό πρόσωπο της ιστορίας του Ευριπίδη, γιατί σε εκείνη τη φάση του κύκλου της ζωής του, έρχεται να εκφράσει αυτή τη στιγμή του ανθρώπου. Και λίγο μετά, είναι ο ήρωας που γεύεται την απόλυτη απελπισία, όταν η Μήδεια περνάει σε αυτή την πράξη και γίνεται πάλι συμπαθής με έναν τρόπο. Θέλω να πω ότι αυτά τα πρόσωπα, είναι χρήσιμο να μην προσπαθούμε να τα ορίσουμε με έναν χαρακτηρισμό, ως αρνητικά ή θετικά, ως συμπαθή ή αντιπαθή πρόσωπα. Είναι πολύ παραπάνω από αυτό και λοιπόν, ναι, είναι πολύ παρεξηγημένα πρόσωπα.

Culturenow.gr: Ουσιαστικά μας μιλήσατε για τον τρόπο που προσεγγίσατε τον Ιάσονα, ο οποίος αποτελεί και το χαρακτήρα που ερμηνεύετε στην παράσταση…

Ο.Π.: Θα ήθελα ακόμη να προσθέσω ότι αυτός ο τύπος είναι μια περίπτωση ατόμου που κατά κάποιο τρόπο γυρεύει το πεπρωμένο του. Του έταξαν, άπαξ και γεννήθηκε, να γίνει βασιλιάς και από την ώρα που γεννήθηκε, αυτό περιμένει. Όμως η ζωή του το στερεί διαρκώς. Οπότε έρχεται η στιγμή μέσω της κόρης του Κρέοντα (Γλαύκη), μέσα από μια άλλη συγγένεια να αποκτήσει τη βασιλεία και η πράξη του αυτή, αν ακολουθήσει κάποιος αυτή την πορεία, είναι μια πράξη που για εμένα τον κάνει πιο συμπαθή. Δεν είναι ένας άνθρωπος που απλά βολεύτηκε. Μπορεί αυτή τη στιγμή να μοιάζει, και φυσικά να θέλει ο Ευριπίδης να μας το περάσει και αυτό, ασυνείδητη η πράξη του, να μοιάζει να μη νοιάζεται για την οικογένειά του, όμως στα αλήθεια, γυρεύει και αυτός να αποκτήσει αυτό που πάντα περίμενε. Οπότε είναι και αυτός έρμαιο, εγκλωβισμένος σε αυτή τη μοίρα, δε μπορεί να κάνει αλλιώς. Δε θα μπορούσε να έχει την ψυχραιμία να το στερηθεί αυτό. Πάλι λοιπόν συναντάμε την τραγικότητα και αυτή την ανημπόρια του ανθρώπου να μην παγιδεύεται. Ο Ιάσονας είναι και αυτός παγιδευμένος, οπότε αυτό τον κάνει στα μάτια μου περισσότερο συμπαθή, όχι ευχάριστο τύπο, αλλά κάποιον που τον κατανοώ.

Culturenow.gr: Πώς είναι η συνεργασία με καταξιωμένους καλλιτέχνες, όπως ο σκηνοθέτης της παράστασης Σπύρος Ευαγγελάτος, ή ο συμπρωταγωνιστής σας Γιώργος Κιμούλης;

Ο.Π.: Έχω την τύχη να συνεργάζομαι στα 15 χρόνια που κάνω αυτή τη δουλειά πια, με ανθρώπους που ήθελα να συνεργαστώ, που είναι άξιοι και ανήκουν στην κατηγορία “Καταξιωμένοι” με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό. Οι άνθρωποι είναι συνήθως καταξιωμένοι, όταν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Άρα το να δουλεύεις και να συνεργάζεσαι μαζί τους είναι πάντα ευχάριστο, αφού έτσι γίνεσαι και εσύ καλύτερος. Είχα την τύχη να συναντήσω πολλούς τέτοιους ανθρώπους και εύχομαι στο μέλλον να συναντήσω κι άλλους. Αυτό μου δίνει πάντα χαρά.

Culturenow.gr: Πέραν όσων προαναφέρατε για την ανταπόκριση του κοινού, τι άλλο προσλαμβάνετε από την ανταπόκριση του κοινού, με βάση τις παραστάσεις της περιοδείας που έχετε δώσει μέχρι τώρα;

Ο.Π.: Το κοινό είναι συγκινημένο και συνεπαρμένο. Η ησυχία κατά τη διάρκεια των παραστάσεων είναι συγκινητική. Το κοινό είναι κυριολεκτικά εκεί, με μια πολύ ωραία αφοσίωση. Αφήνονται σε αυτή την τρομερή ιστορία και για εμένα αυτό είναι ότι πιο σημαντικό υπάρχει, γιατί αυτό είναι η δουλειά μας. Δουλειά μας είναι να οδηγήσουμε το κοινό σε επαφή με αυτά τα σπουδαία κείμενα. Στο τέλος, το χειροκρότημα του κοινού είναι ενθουσιώδες και αυτό μας ευχαριστεί. Ακόμη, είμαστε ευχαριστημένοι επειδή παίζουμε σε γεμάτα θέατρα, στην πιο δύσκολη στιγμή των τελευταίων 30 ετών της κοινωνίας μας. Δε σας κρύβω ότι ήμουν πολύ φοβισμένος για το φετινό καλοκαίρι και εξακολουθώ να είμαι. Οπότε το να βλέπεις ξαφνικά 1000-1500 εισιτήρια σε κάθε πόλη που πηγαίνουμε, είναι σπουδαίο.

Culturenow.gr: Κάτι δείχνει αυτό…

Ο.Π.: Σίγουρα δείχνει. Ότι εντέλει οι προτεραιότητες των ανθρώπων είναι κάποιες φορές καλύτερες από αυτές που νομίζουμε. Δείχνει ότι κάποιες φορές αδικούμε το κοινό, νομίζοντας ότι γυρεύει απλώς το εύκολο και δείχνει επίσης ότι το θέατρο, ίσως, έχει έναν τρόπο να επιζεί και στις δύσκολες στιγμές, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι το θέατρο δεν έχει πληγεί από αυτή την ιστορία. Όμως, είναι πολύ παρήγορο αυτό για εμάς και μας δίνει τρομερή δύναμη.

Culturenow.gr: Η παράσταση της Μήδειας ξεκίνησε την περιοδεία της από την Επίδαυρο. Πόσο σημαντική είναι για έναν ηθοποιό η “επίσκεψη” στην Επίδαυρο; Γιατί;

Ο.Π.: Είναι ένα υπέροχο θέατρο αυτό της Επιδαύρου. Είναι το ωραιότερο θέατρο που έχουμε και μπορεί να είναι από τα ωραιότερα θέατρα του κόσμου. Σίγουρα είναι ένα από τα πιο ωραία, αλλά δεν ξέρω σε ποια κατάταξη μπορεί να το βάλει κανείς, γιατί δεν έχω επισκεφθεί τα υπόλοιπα. Έχει μια απόλυτα αρμονία, αφού αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι μέσα σε έναν τρομερά μεγάλο χώρο, στον οποίο όμως μπορεί να σε αντιληφθεί ο καθένας από τις χιλιάδες που μπορεί να φιλοξενήσει αυτός ο χώρος, με μεγάλη καθαρότητα. Δεν χρειάζεται να προσπαθήσεις να μεγαλώσεις, ούτε να κουραστείς φωνητικά για να μπορέσεις να ανταπεξέλθεις στην επικοινωνία σου με το κοινό. Το θέατρο σε προστατεύει απολύτως, αρκεί να μην το ανταγωνιστείς. Αρκεί να μην το φοβηθείς και προσπαθήσεις να το ανταγωνιστείς. Θέλει έναν σεβασμό, όπως θέλει σεβασμό ένα στοιχείο της φύσης. Η Επίδαυρος είναι ένα φυσικό στοιχείο. Πραγματικά, το δέος που αισθάνεσαι έρχεται να ισορροπήσει με αυτή την αγκαλιά που αισθάνεσαι αν αφεθείς. Είναι σπουδαία εμπειρία η Επίδαυρος και πραγματικά είναι χαρά για τους ηθοποιούς. Προσωπικά την απολαμβάνω πολύ περισσότερο στην πρόβα βέβαια, γιατί τότε βρίσκεσαι με ηρεμία και χωρίς άλλου είδους θέματα (πόσο κόσμο έχουμε, είναι πρεμιέρα κλπ.). Για εμάς ήταν η πρώτη παράσταση του έργου, οπότε είχαμε ένα επιπλέον άγχος και όλα αυτά “κάθονται” πάνω στην εμπειρία της Επιδαύρου. Σίγουρα όμως, η Επίδαυρος είναι ωραία εμπειρία.

Culturenow.gr: Πέρυσι συμμετείχατε στους Όρνιθες του Αριστοφάνη, ενώ φέτος στη Μήδεια του Ευριπίδη. Πόσο διαφορετικοί είναι οι ρόλοι και ποιες είναι οι διαφορετικές απαιτήσεις που υπάρχουν από εσάς, σε επίπεδο προετοιμασίας, μελέτης κλπ.;

Ο.Π.: Έχω προσπαθήσει με πολύ κόπο αλλά και κέφι, να παίζω διαρκώς πολύ διαφορετικά πράγματα. Από τη φάρσα, μέχρι τη νεοελληνική κωμωδία, τον Ίψεν, την τραγωδία, την αρχαία κωμωδία. Κάθε χρόνο καταπιάνομαι με κάτι άλλο. Αυτό δε γίνεται τυχαία, αλλά μετά από μεγάλη προσπάθεια. Πιστεύω ότι όλα είναι θέατρο και όλοι οι ρόλοι είναι ρόλοι. Δεν υπάρχει κάτι που μου πάει ή κάτι που δε μου πάει, κάτι που μου αρέσει να παίζω ή κάτι που δε μου αρέσει να παίζω. Πιστεύω ότι δε μου πάει τίποτα και πιθανώς με κάποια δουλειά τα καταφέρνω σε όλα και μου αρέσουν όλα. Όλοι οι ρόλοι είναι ρόλοι, χωρίς να έχει σημασία αν ανήκουν σε έργο κωμικό ή δραματικό. Αν θα παραχθεί στο αποτέλεσμά τους κωμωδία, ή αν θα προκληθεί η συγκίνηση μέσα από ένα δραματικό έργο, αυτό είναι αποτέλεσμα της δουλειάς που θα κάνεις πάνω στο ρόλο. Σε κάθε ρόλο πρέπει να κάνεις την ίδια δουλειά. Πρέπει να επικοινωνήσεις με το κείμενο, να το καταλάβεις και να προσπαθήσεις αυτό το κείμενο να το κατεβάσεις στο κοινό. Αυτό στην κωμωδία θα έχει κωμικό αποτέλεσμα και αν είναι καλό δραματικό κείμενο, θα έχει ένα άλλο αποτέλεσμα. Θέλω να πω ότι για εμένα είναι το ίδιο, είτε μιλάμε για Αριστοφάνη, Ευριπίδη, Ίψεν, Διαλεγμένο, Καμπανέλλη, είτε Φεϋντώ. Είναι θέατρο και προσπαθώ να κάνω αυτή τη δουλειά όσο καλύτερα μπορώ.