Μάτα Κατσούλη: Η τέχνη με παιδιά

Από μικρή δούλευα με παιδιά. Θυμάμαι μαθήτρια Λυκείου δίδασκα πιάνο σε παιδιά του Δημοτικού σε γειτονόπουλα και σε παιδιά φίλων. Τα περισσότερα έγιναν τελικά μουσικοί. Υπέκυψαν.

Πάντα μου άρεσε να δουλεύω με παιδιά.  Έρχονται στο πρώτο μάθημα με το  βλέμμα της  προσμονής : Πείσε με και θα κάνω τ’ αδύνατα δυνατά να σταθώ στο ύψος όσων μου ζητάς.  Είμαι εδώ επειδή θέλω να γίνω καλύτερος. Θέλω να μάθω.  Κι όταν ξεκινάει η πρώτη πρόβα άλλα με κατακόκκινα μάγουλα σβήνουν το βλέμμα αλλά τεντώνουν τ’ αφτιά, άλλα κοιτάζουν τους γύρω τους ψάχνοντας τον δυνητικό τους «φίλο», άλλα κοιτούν ευθεία στο δάσκαλο για να τον αξιολογήσουν.

Η εργασία στην ομάδα με τα παιδιά είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας μας.

Πριν βρει οποιαδήποτε ομάδα το στόχο της γεύεται την πολυφωνία των χαρακτήρων του κάθε μέλους. Ο καθένας μας φέρει το  δικό του κόσμο μέσα στο σύνολο.  Την ιδιαιτερότητά μου, τη δυσκολία μου, τις αντοχές μου, τις ανοχές μου, το ρυθμό εκμάθησής μου, τίποτα δεν μπορεί να μείνει τυφλό σημείο στο μεγεθυντικό φακό της ομάδας. Σε μια παιδική χορωδία, εγώ ο 15χρονος έφηβος που είμαι γεμάτος αναρωτήσεις για το τι σημαίνει αυτογνωσία  πρέπει να συνεργαστώ με ένα παιδί της Ε’ Δημοτικού. Εγώ ένα παιδί προχωρημένο στη μουσική εκμάθηση πρέπει να κάνω υπομονή και να περιμένω το άλλο παιδί που είναι πιο αρχάριο από εμένα αλλά έχει άλλες αρετές που βοηθούν το σύνολο.

Όταν με καθοδηγήσεις με σαφήνεια, χωρίς να με κουράσεις και μου εξηγήσεις με υπομονή τη μέθοδο που θα εφαρμόσω στη μελέτη μου, τότε κάθε φορά θα γίνομαι και καλύτερος εάν με επιβραβεύεις και δεν  τσακίζεις τα φτερά μου. Μην μου τονίζεις τα λάθη μου και ενθάρρυνε την πρόοδό μου, όσο μικρή κι αν είναι. Εσύ είσαι μεγάλος. Τα πέρασες αυτά. Αλλά δεν μπορεί, ξέρεις τι σημαίνει μάθηση. Με τις απογοητεύσεις και τις ώρες άρνησης της.

Άσε με κι εμένα να πάρω το χρόνο μου και δέξου ότι ακόμη είμαι παιδί. Όταν πειστώ  για τον κοινό στόχο και όραμα της ομάδας, τότε πια δεν επιτρέπω στον εαυτό μου να απασχολώ το σύνολο  κι επιστρατεύω τις δυνάμεις μου στον υπερθετικό βαθμό για το καλύτερο αποτέλεσμα.

Τα παιδιά θέλουν. Κι όταν ένα παιδί θελήσει  τότε τίποτα δεν το εμποδίζει. Τα παιδιά των δέκα, έντεκα και δώδεκα ετών μελετούν λατινικά για να προσεγγίσουν με ακόμη μεγαλύτερη ειλικρίνεια συναισθήματος την ερμηνεία του Στάμπατ Μάτερ του Περγκολέζι. Τα παιδιά γίνονται ο ύμνος της προσπάθειας.

Η ομάδα βρίσκει την σύμπνοιά της και μετουσιώνει όλες τις δυνάμεις της για το καλύτερο αποτέλεσμα. Τα παιδιά μεταμορφώνονται σε μικρούς επαγγελματίες. Η μελέτη είναι πλέον μια διαδήλωση λατρείας στη μουσική. Θαυμάζω τα παιδιά. Και με έχουν ήδη συγκινήσει πολλές φορές  στον έναν χρόνο ζωής της Παιδικής χορωδίας ΕΛΣ. Όσες φορές επέμεινα για να πάρω αυτό που ήθελα να ακούσω από αυτά-οι οποίες δεν ήταν και λίγες-είχαν ένα αξιοθαύμαστο αποτέλεσμα: εκτός από το υπέροχο αποτέλεσμα, εκείνα μου επέστρεφαν   μια τεράστια αγκαλιά κι ένα μεγάλο χαμόγελο.  Και πάνω απ’ όλα μια αγγελική φωνή.  Γιατί πενήντα, εξήντα κι εκατό παιδιά ακούγονται σαν μια ενωμένη φωνή.  Έγινε τελικά η ομάδα. Που πάλλεται και πάλλει.

Ο καταλύτης σε όλες τις διαφορές είναι η τέχνη. Η τέχνη μας ενώνει και προάγει το ήθος , την κοινωνικότητα και τη συνεργατικότητά μας. Το σύνθημα μας είναι γραμμένο στην παρτιτούρα επάνω στο πεντάγραμμο σε μια γλώσσα ασπρόμαυρη μεν που περικλείει   στην υδρόγειό της σφαίρα  όλα τα χρώματα του ήχου.  Έναν κόσμο που δεν είναι αντιληπτός με την αφή μεν αλλά είναι τόσο υπαρκτός όσο κι εκείνος που βλέπουμε με τα μάτια μας και είναι γύρω μας  Αυτός ό «άλλος» κόσμος, είναι ο κόσμος της μουσικής. Ο κόσμος της τέχνης. Της τέχνης που μπορεί να γίνει το διακύβευμά μας. Η αλήθεια, μας  παίρνει μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή κι από θεατές μιας εικονικής πραγματικότητας μας μετατρέπει σε αληθινούς ήρωες με σάρκα και οστά. Με ανθρώπους που έχουν αληθινό συναίσθημα, όραμα και θέληση. Είναι η τέχνη που τελικά θα μας εκτονώσει. Στην τέχνη θα βρούμε την ομάδα  και τους φίλους μας. Εμείς είμαστε τα παιδιά. Είμαστε το μέλλον του τώρα. Είμαστε το άλλο, το καινούργιο, το αύριο. Κρατώντας την τέχνη, την τέχνη-σπαθί, χτίζουμε το μέλλον του κόσμου.

Info:

Η Μάτα Κατσούλη είναι υψίφωνος. Μελέτησε πιάνο και σπούδασε τραγούδι με την Κική Μορφονιού. Το 1993 απέσπασε την υποτροφία «Μαρία Κάλλας» και συνέχισε σπουδές σε Ιταλία και Γερμανία. Την περίοδο 1999-2003 ανήκε στο δυναμικό της Γερμανικής Όπερας Ρήνου (Ντύσσελντορφ). Εμφανίζεται τακτικά στην ΕΛΣ, στο ΜΜΑ, στο ΜΜΘ, όπως και στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Έχει συνεργαστεί με το Κέντρο Τεχνών Μόσχας, το Φεστιβάλ Φλωρεντινού Μάη, την Όπερα του Μονπελλιέ και την Ορχήστρα Τόνχαλλε της Ζυρίχης. Το ρεπερτόριό της περιλαμβάνει Μοντεβέρντι έως έργα σύγχρονων Ελλήνων συνθετών. Έχει ηχογραφήσει για την ΕΜΙ Classics, καθώς και για ελληνικές και γερμανικές εταιρείες, όπως η MDG. Προετοίμασε τους μονωδούς στις όπερες Ο θρίαμβος της Κλέλιας και Άνοδος και πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ (ΜΜΑ). Διηύθυνε την όπερα Έτσι  κάνουν όλες (Μικρή όπερα του κόσμου, Ιανουάριος 2011). Από τον Σεπτέμβριο του 2012 είναι η Διευθύντρια της Παιδικής Χορωδίας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Είναι καθηγήτρια μονωδίας στο Εθνικό Ωδείο. Έχει μια κόρη, τη Σεμέλη-Ελένη.

*Αναδημοσίευση άρθρου από το περιοδικό culturenow mag, τεύχος 26