Μαρία Κομνηνού: Οι πρωτοπορίες του μεσοπολέμου διαμόρφωσαν το σύγχρονο τοπίο στις τέχνες

Ενταγμένο πλέον στην πράξη Η κινηματογραφοφιλία στη νέα εποχή το 7ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας επανέρχεται πιο δυναμικό από ποτέ, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Η κυρία Μαρία Κομνηνού, διευθύντρια του Φεστιβάλ, απάντησε στις ερωτήσεις μας σχετικά με τη διοργάνωση, το πρόγραμμα και τα αφιερώματα του Φεστιβάλ το οποίο θα υποδέχεται τους σινεφίλ μέχρι τις 27 Οκτωβρίου!

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Τρία χρόνια μετά την τελευταία του διοργάνωση το 2009, το Φεστιβάλ επανέρχεται δυναμικά. Πείτε μας λίγα λόγια για το πρόγραμμα αλλά και τη σύσταση των νέων τμημάτων της διοργάνωσης.
Μαρία Κομνηνού: Το φεστιβάλ φιλοξενεί τρία σημαντικά αφιερώματα: στον Ρομπέρτο Ροσσελίνι  που θεωρείται ο θεμελιωτής του νεορεαλισμού, στο Χαρούν Φαρόκι που θα μας μεταφέρει  σε καινούργιους δρόμους  πειραματιζόμενος με αρχειακό υλικό, υλικό από κάμερες παρακολούθησης και από παιχνίδια εξομοίωσης πολεμικών επιχειρήσεων. Και, στον Πέδρο Κόστα, έναν κινηματογραφιστή που παρακολουθεί από πολύ κοντά τους ήρωές του (μια τζάνκι, έναν μετανάστη, κ.ά.).

Νεότεροι σκηνοθέτες, κυρίως από την Ευρώπη αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο, παρουσιάζονται στα τρία νέα προγράμματα του Φεστιβάλ. Στο διαγωνιστικό τμήμα, Αφηγηματικά + Όχι διαγωνίζονται 9 ταινίες από τις οποίες θα είναι παρόντες οι σκηνοθέτες Φίλιπ Χάρτμαν και Ζουάου Βλαντίμιρου. Στο Τμήμα Κινηματογραφικά Μέτωπα  παρουσιάζονται ταινίες από όλο τον κόσμο, από την Ινδία μέχρι τις Φιλιππίνες με παρόντες τους Τζιμ Λουμπέρα, Γκέιμπ Κλίνγκερ και τον Αλμπέρτο Γκαρθία. Στο Ελληνικό Σινεμά Τώρα!, υποδεχόμαστε τον Αθανάσιο Καρανικόλα από το Βερολίνο για να παρουσιάσει το συνολικό του έργο, καθώς και καταξιωμένους δημιουργούς όπως τον Νίκο Γραμματικό, αλλά και πρωτοεμφανιζόμενους όπως οι  Χριστίνα Κουτσοσπύρου και Άραν Χιούζ.

Στις ειδικές προβολές παρουσιάζονται δύο ταινίες που πραγματοποιήθηκαν ύστερα από πρόσκληση του Φεστιβάλ, το Όχι του Κεν Μακ Μάλλαν και το Red Bank της Βουβούλας Σκούρα.  Η Λώρα Μάλβεϊ θα παρουσιάσει τα Αινίγματα της Σφίγγας, βασικό μανιφέστο φεμινισμού / αντιαφηγηματικού κινηματογράφου σε αποκατεστημένη μορφή, ενώ θα παρουσιάσουμε Το Ποτάμι του Νίκου Κούνδουρου στις δύο εκδοχές του. Επίσης, τρεις σημαντικοί σκηνοθέτες του ΝΕΚ, ο Τώνης Λυκουρέσης, ο Γιώργος Σταμπουλόπουλος και ο Τάκης Παπαγιαννίδης θα δείξουν   ταινίες τους που γυρίστηκαν στη δεκαετία του ’80.

Στο πλαίσιο της συνεργασίας με τον Σύνδεσμο Ευρωπαϊκών Ταινιοθηκών (A.C.E.) οργανώνεται ημερίδα με θέμα Κινηματογραφοφιλία Ξανά και ομιλητές τούς Λώρα Μάλβεϊ, Νικόλ Μπρενέζ, Ζοζέ Μανουέλ Κόστα, Ρομπέρτο Κιέζι και την υπογράφουσα. Στα πλαίσια των εκδηλώσεων Athens Talks, η Νικόλ Μπρενέζ θα μιλήσει για Μια ιστορία της οπτικής αντί-πληροφόρησης από το 1913 έως σήμερα.

Cul.N.: Ρομπέρτο Ροσσελίνι – Πέδρο Κόστα – Χαρούν Φαρόκι: Ποια είναι τα κοινά στοιχεία των συγκεκριμένων δημιουργών που αποτελούν και τους 3 τιμώμενους με αφιερώματα καλλιτέχνες του Φεστιβάλ;
Μ.Κ.: Ο Ρομπέρτο Ροσσελίνι  υπήρξε ο θεμελιωτής του νεορεαλισμού που ουσιαστικά μπόλιασε όλα τα νεωτερικά μεταπολεμικά  ρεύματα στον κόσμο από τη Γαλλική Νουβέλ Βαγκ  ως το Τσίνεμα Νόβο στη Βραζιλία, φυσικά και τον Γερμανικό Νέο Κινηματογράφο, τις σχολές της Ανατολικής Ευρώπης και τον Νέο Ελληνικό Κινηματογράφου. Σύμφωνα με τον Ντελέζ, ο Ιταλικός νεορεαλισμός εγκαινιάζει το πέρασμα από την εικόνα/κίνηση στην εικόνα /χρόνο.

Ο Χαρούν Φαρόκι είναι παιδί των κινημάτων της δεκαετίας του ’60 και ουσιαστικά είναι ο Σκορτσέζε της Αβαν Γκαρντ. Λειτουργεί διερευνώντας τις πολιτικές της εικόνας και τον διάλογο μεταξύ διαφορετικών αρχείων. Ο Ροσελίνι  φέρνει στον κινηματογράφο την επαγγελία μιας νίκης του ουμανισμού, ενώ ο Φαρόκι  διερευνά την χειραγώγηση των ανθρώπων από τις εικόνες. Ως προς τον Πέδρο Κόστα, είναι ο σκηνοθέτης που εγκαινιάζει ένα χειροποίητο κινηματογράφο και θα τον παρουσιάσει ο ίδιος στο αθηναϊκό κοινό.

Cul.N.: Ποιά είναι κατά τη γνώμη σας η αξία της πρωτοπορίας στην εξέλιξη της 7^ης τέχνης;
Μ.Κ.: Οι πρωτοπορίες του μεσοπολέμου (Σουρεαλισμός, Φουτουρισμός , Φορμαλισμός) διαμόρφωσαν το σύγχρονο τοπίο στις τέχνες. Πολλά από τα θέματα που άνοιξαν (Διακειμενικότητα, pastiche, ειρωνεία) εξακολουθούν να είναι επίκαιρα. Η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στα νεωτερικά κινήματα και τα μετανεωτερικά είναι ότι τα πρώτα δίνουν πολύ μεγαλύτερη έμφαση στο Λόγο (discourse) ενώ τα δεύτερα στη φόρμα (figure).

Cul.N.: Ποιοι είναι οι στόχοι σας για τη φετινή διοργάνωση και ποιες οι φιλοδοξίες σας για τις επόμενες χρονιές;
Μ.Κ.: Οι στόχοι είναι να γίνει κατανοητό ότι είναι σημαντικό να υπάρχει μια Ταινιοθήκη που να λειτουργεί 365 μέρες το χρόνο και όχι μόνο φεστιβαλικά εγχειρήματα των 10 ή 15 ημερών. Ότι οι Ταινιοθήκες στη Ευρώπη και στον κόσμο αποτελούν τα μουσεία της κινούμενης εικόνας και ότι πρέπει να διασωθούν. Επίσης, ότι υπάρχει τεράστια προθυμία απο σημαντικούς ξένους παράγοντες να στηρίξουν προσπάθειες που «φιλοκαλούν μετ’ ευτελείας».