Στις πατρίδες του «χαμένου» κομουνισμού, την Πολωνία, την Τσεχία και την Ουγγαρία, χτυπάει η καρδιά του τρίτου και τελευταίου κύκλου του γεωπολιτικού φεστιβάλ της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.

Ο εξεγερμένος Φράνκενσταϊν της εποχής μας, σε μια αιματοβαμμένη και περιπαικτική παράσταση από έναν σούπερ σταρ των Καννών, τον Ούγγρο σκηνοθέτη της πολυβραβευμένης ταινίας «Λευκός Θεός».

Το τέρας εξεγείρεται. Μόνο που δεν ανήκει πια στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Είναι ένας σημερινός έφηβος, απρόσιτος και απροσάρμοστος. Μεγαλωμένος σε ίδρυμα, επιστρέφει στη γενέτειρά του, υφίσταται την απόρριψη των οικείων του και εντοπίζει μια πατρική φιγούρα στο πρόσωπο ενός κινηματογραφιστή. Εκείνος, με τη σειρά του, βρίσκει στον περιθωριακό έφηβο έναν ιδανικό πρωταγωνιστή. Το ξέσπασμα της βίας, όμως, μοιάζει κοινωνικά προδιαγεγραμμένο.

Ο διεθνούς κύρους Ούγγρος σκηνοθέτης και κινηματογραφιστής Κορνέλ Μούντρουτσο (γενν. 1975) διαχειρίζεται ανατρεπτικά το εμβληματικό μυθιστόρημα της Mary Shelley, Φράνκενσταϊν, στη βραβευμένη παράσταση που φέρνει στο φεστιβάλ Transitions της Στέγης, με τον έξοχο θίασό του.

Η σκηνή είναι ένας εγκαταλελειμμένος χώρος στο κέντρο της Αθήνας. Μια ακρόαση ηθοποιών εξελίσσεται σε σκληρό οικογενειακό δράμα, με ανελέητα γκροτέσκο χιούμορ: μια κονσέρβα με κομπόστα χρησιμοποιείται αντί για γαμήλια τούρτα, αλλά και ως φονικό όπλο, ενώ το δοκιμαστικό γύρισμα μιας ταινίας μετατρέπεται σε αιματοβαμμένο θρίλερ εκδίκησης, γεμάτο σκηνές splatter, gore φονικά και μια επιτηδευμένα trash εικονοποιία.

Ο αρχετυπικός μύθος του Φράνκενσταϊν αντιμετωπίζεται εδώ σαν μια σκοτεινή παραβολή για το θεσμοθετημένο ρατσισμό απέναντι στο «διαφορετικό». Γιατί το θεατρικό σύμπαν του Ούγγρου δημιουργού δεν διαφέρει από το κινηματογραφικό του, όπου σκύλοι εξεγείρονται εναντίον ανθρώπων («Λευκός Θεός»), ετεροθαλή αδέλφια ερωτεύονται στις όχθες του Δούναβη (“Delta”) και η Ζαν ντ’ Αρκ τραγουδά άριες (“Johanna”). Η μεταβατική κατάσταση της Ανατολικής Ευρώπης και οι συνθήκες ζωής στη μετα-σοσιαλιστική Ουγγαρία, ο αδιαπραγμάτευτος ανθρωπισμός και η διερεύνηση της προέλευσης του «κακού», και δη του φασισμού, παραμένουν οι κυρίαρχες θεματικές του. Όμως, το χιούμορ του, αν και κατάμαυρο, πάντα βρίσκει το δρόμο προς τον θεατή…

Σκηνοθεσία: Kornél Mundruczó
Σκηνικά & Κοστούμια: Márton Ágh
Δραματουργία: Viktória Petrányi
Βοηθός σκηνοθέτη: Zsófia Csató

Ερμηνεύουν: Andrea Spolarics, Roland Rába, Kinga Mezei, János Derzsi, Sándor Terhes, Natasa Stork, Zsolt Nagy, Ágota Kiss

Διεύθυνση παραγωγής: Dóra Büki
Παραγωγή: Proton Theatre

ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΔΡΑΣΗ

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου

Μετά την παράσταση, συζήτηση του κοινού με τους συντελεστές
(Γλώσσα: Ουγγρικά, με διερμηνεία)

Συντονισμός: Γιώργος Σαμπατακάκης, Επίκουρος Καθηγητής Θεατρολογίας, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πατρών

ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Θεωρώ πως η ουσία του να διαποτιστείς από φασισμό, από φιλοσοφική άποψη, είναι μια ανάμειξη φθόνου και φόβου. Πρόθεσή μου είναι να βιώσει το κοινό αυτή τη διαδικασία, με έναν πολύ ρεαλιστικό τρόπο. Ο σκοπός θα ήταν να αναδυθεί αυτό το ερώτημα όχι σε διανοητικό επίπεδο, καθώς εκεί έχουμε έτοιμες όλες τις σωστές απαντήσεις. Αντιθέτως, από περιέργεια ανάμεικτη με έκπληξη και μέσα από την άρνηση του τέρατος, θα έπρεπε να ήμασταν σε θέση να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι είμαστε μάλλον οι σερβιτόροι ή οι επιχειρηματίες αυτού του κόσμου, παρά οι «άλλοι άνθρωποι», δηλαδή κάποια διαφορετικά, ξεχωριστά άτομα.

Kornél Mundruczó

Διαβάστε περισσότερα

«Οτιδήποτε απάνθρωπο χρειάζεται την αγάπη μας.» Με αυτή τη φράση του Reiner Maria Rilke ξεκινά η ταινία του Κορνέλ Μούντρουτσο, «Λευκός Θεός» (2014), η οποία απέσπασε το βραβείο «Ένα Κάποιο Βλέμμα» στο Φεστιβάλ των Καννών. Η φράση θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρηθεί και ένα μότο για το σύνολο του θεατρικού και κινηματογραφικού έργου του ίδιου του Μούντρουτσο.

Ο Μούντρουτσο, εκτός από καταξιωμένος κινηματογραφιστής, συγκροτεί μαζί με τους ομότεχνούς του, Árpád Schilling και Béla Pintér, τη ριζοσπαστική τριανδρία του σύγχρονου πολιτικού θεάτρου της Ουγγαρίας. Οι τρεις κορυφαίοι Ούγγροι σκηνοθέτες, που είναι από τους πιο διακεκριμένους διεθνώς εκπροσώπους της γενιάς τους, συναντιούνται στην Αθήνα, με πρωτοβουλία της Στέγης, τις πρώτες μέρες του φεστιβάλ Transitions.

Η παράσταση Frankenstein-Project (2007) έχει περιοδεύσει εκτενώς στην Ευρώπη, αλλά και στη Νότια Κορέα, και έχει λάβει διακρίσεις, μεταξύ των οποίων και το Ειδικό Βραβείο του 44ου BITEF Festival της Σερβίας.

Ο Μούντρουτσο ίδρυσε τη θεατρική ομάδα Proton Theatre, το 2009, από κοινού με την παραγωγό Dóra Büki. Παράλληλα, έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με το θίασο Krétakör του Άρπαντ Σίλλινγκ, το Εθνικό Θέατρο της Ουγγαρίας, το Thalia Theater (Αμβούργο), το Schauspiel (Αννόβερο), το TR Warsawa (Βαρσοβία), ενώ οι παραστάσεις του έχουν συμμετάσχει και διακριθεί σε σημαντικά διεθνή φεστιβάλ, όπως στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, στο KunstenFestivalDesArts των Βρυξελλών, στο Festwochen της Βιέννης και στο F.I.N.D. του Βερολίνου.

Η ταινία του Μούντρουτσο “Tender Son: The Frankenstein Project” (2010), είναι ουσιαστικά η κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου Frankenstein-Project (2007), το οποίο συνέγραψε με τη σταθερή συνεργάτιδά του, Υβέτ Μπιρό (γενν. 1930), διακεκριμένη ακαδημαϊκό, σεναριογράφο, εκδότρια και κριτικό κινηματογράφου.

Πηγή έμπνευσης για το Frankenstein-Project υπήρξε το μυθιστόρημα «Φράνκενσταϊν ή ο σύγχρονος Προμηθέας» (Frankenstein or The Modern Prometheus, 1818), το οποίο η 19χρονη τότε Μαίρη Σέλλεϋ εμπνεύστηκε ύστερα από προτροπή του λόρδου Βύρωνα προς την ίδια, τον ποιητή και σύζυγό της Percy Bysshe Shelley και την υπόλοιπη παρέα που φιλοξενούσε ο Μπάυρον στην έπαυλή του στην Ελβετία, μια νύχτα του 1816 με καταρρακτώδη βροχή. Η προτροπή ήταν “We will each write a ghost story”, να γράψει, δηλαδή, ο καθένας τους από μία ιστορία με φαντάσματα.

Το 2014, ο Κορνέλ Μούντρουτσο έδωσε το «παρών» στη Θεσσαλονίκη, με αφορμή το αφιέρωμα του 55ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης στο κινηματογραφικό του έργο. Διαβάζουμε στο σχετικό δελτίο Τύπου του φεστιβάλ: «Βαδίζοντας στα χνάρια των συμπατριωτών ομότεχνών του, Μπέλα Ταρ και Μίκλος Γιάντσο, τον οποίο μάλιστα θεωρεί έναν από τους μέντορές του, ο Μούντρουτσο προτείνει ένα ελεύθερο σινεμά χωρίς προκαθορισμένους κανόνες και αυστηρές αφηγηματικές γραμμές. Οι εικόνες του είναι σκληρές, συχνά στα όρια του γκροτέσκου, αλλά ταυτόχρονα γεμάτες αισθησιασμό και λυρισμό. Στην πρόσφατη ταινία του «Λευκός Θεός» η 13χρονη ηρωίδα επαναστατεί, ενώ ο πιστός της σκύλος ηγείται μιας εξέγερσης των τετράποδων εναντίον των ανθρώπων, σε μια αλληγορική “δήλωση αλληλεγγύης για τους περιθωριοποιημένους και τους καταπιεσμένους”, όπως σημειώνει ο σκηνοθέτης. Ο Μούντρουτσο δεν διστάζει να αποκαλύψει τις σκοτεινές όψεις της ανθρώπινης φύσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το φιλμ “Tender Son: The Frankenstein Project”, όπου ο σκηνοθέτης αντλεί έμπνευση από το μύθο του Φράνκενσταϊν για να αφηγηθεί το ξέσπασμα βίας ενός 17χρονου που νιώθει ανεπιθύμητος από την ίδια του την οικογένεια. Ακραίες καταστάσεις αποτυπώνει και το δραματικό φιλμ “Delta” (2008, βραβείο FIPRESCI στο φεστιβάλ Καννών), μια ερωτική ιστορία ανάμεσα σε δύο ετεροθαλή αδέλφια με φόντο τις όχθες του Δούναβη. Από την άλλη, το μιούζικαλ “Johanna” (2005) εκπλήσσει ως μια μοντέρνα εκδοχή της ιστορίας της Ζαν ντ’ Αρκ, ενώ άλλο ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα ωμού ρεαλισμού είναι και το φιλμ “Pleasant Days” (2002, βραβείο Αργυρή Λεοπάρδαλη στο φεστιβάλ του Λοκάρνο), με επίκεντρο μια παρέα νεαρών σε οικονομική και ηθική παρακμή.»

Παρασκευή 13/11 | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ, 18:00, 20:00, 22:00
Αφιέρωμα στον κινηματογράφο του Kornél Mundruczó
Eίσοδος ελεύθερη με δελτία εισόδου

Tender Son: The Frankenstein Project, του Kornél Mundruczó
Αυστρία/ Γερμανία/ Ουγγαρία, 2010, 105΄, έγχρωμη

Πριν από πολύ καιρό, ένας νεαρός απέκτησε έναν γιο χωρίς να γνωρίζει τι απέγινε μετά. Σήμερα, στα 17 του πλέον, ο γιος του, Ρούντι, επιστρέφει σπίτι με την ελπίδα της επανασύνδεσης με την οικογένειά του ύστερα από χρόνια διαμονής σε ίδρυμα. Επιστρέφοντας στη μητέρα του, ελπίζει να βρει αποδοχή, αγάπη και, το κυριότερο, ποιος είναι ο πατέρας του, αλλά ανακαλύπτει ότι δεν είναι καλοδεχούμενος. Σχεδόν συμπτωματικά, ο Ρούντι τρυπώνει σε μια ακρόαση ηθοποιών. Ο σκηνοθέτης της ταινίας μένει αποσβολωμένος από την αθωότητά του και πιστεύει ότι έχει βρει τον πρωταγωνιστή του. Ένα τρομακτικό γεγονός, όμως, θέτει σε δοκιμασία τις καλές προθέσεις του Ρούντι. Γίνεται ένας κυνηγημένος δολοφόνος και ο σκηνοθέτης συνειδητοποιεί ότι ο Ρούντι, αυτό το περίεργο και σιωπηλό αγόρι, είναι το δικό του παιδί και το δικό του τερατούργημα. Ο σκηνοθέτης δεν έχει πλέον άλλη επιλογή παρά να συνοδεύσει τον γιο του στην αναπόδραστη, βάναυση πορεία του και στην κοινή τους αναζήτηση για λύτρωση.

Σκηνοθεσία: Kornél Mundruczó / Συγγραφή: Kornél Mundruczó (σενάριο), Mary Shelley (μυθιστόρημα) / Πρωταγωνιστούν: Rudolf Frecska, Kornél Mundruczó, Lili Monori, Kitty Csíkos

Delta, του Kornél Mundruczó
Γερμανία / Ουγγαρία, 2008, 92΄, έγχρωμη

Ένας ήσυχος νεαρός επιστρέφει στο άγριο, απομονωμένο τοπίο του Δέλτα. Πρόκειται για ένα λαβύρινθο υδάτινων οδών, μικρών νησιών και οργιώδους βλάστησης, όπου οι χωρικοί είναι αποκομμένοι από τον έξω κόσμο. Ο νεαρός, ο οποίος είχε φύγει σε πολύ μικρή ηλικία, συστήνεται σε μια αδελφή του, την οποία δεν γνώριζε ποτέ ότι είχε. Εκείνη είναι εύθραυστη και δειλή, αλλά ξεκάθαρη όταν αποφασίζει να μείνει μαζί του στο χαμοκάλυβό του στην όχθη του ποταμού. Χτίζουν μαζί ένα σπίτι πάνω σε πασσάλους στη μέση του ποταμού, πολύ μακριά από οποιονδήποτε άλλον. Μια μέρα, καλούν τους χωρικούς στο σπίτι τους για να τους κάνουν το γεύμα, αλλά γρήγορα γίνεται εμφανές ότι οι άξεστοι ντόπιοι δεν αποδέχονται την αφύσικη σχέση τους.

Σκηνοθεσία: Kornél Mundruczó / Σενάριο-Διάλογοι: Yvette Biro, Kornél Mundruczó / Σκηνικά: Marton Agh / Μουσική: Félix Lajkó / Μοντάζ: Dávid Jancsó / Ήχος: Gabor Balazs / Πρωταγωνιστούν: Sándor Gáspár, Félix Lajkó, Lili Monori, Orsi Tóth

Johanna του Kornél Mundruczó
Ουγγαρία, 2005, 83΄, έγχρωμη

Η Τζοάνα, έχοντας λάβει τη θεία χάρη, γίνεται νοσοκόμα και θεραπεύει ασθενείς προσφέροντάς τους το σώμα της. Το προσωπικό του νοσοκομείου εξαγριώνεται με την ερωτική «θεραπεία» της, αλλά οι ευγνώμονες ασθενείς συντάσσουν μέτωπο για να την προστατεύσουν.

Σκηνοθεσία: Kornél Mundruczó / Παραγωγή: Viktória Petrányi, Béla Tarr / Σενάριο: Kornél Mundruczó, Yvette Biro, Viktória Petrányi / Διεύθυνση φωτογραφίας: Nagy András / Μοντάζ: Vanda Arányi / Πρωταγωνιστούν: Orsolya Tóth, Zsolt Trill