Έναρξη του Κύκλου Μάλερ Ι από την ΚΟΑ στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών ξεκινά το, τριετούς ορίζοντα, φιλόδοξο αφιέρωμά της (Κύκλος Μάλερ) στις κολοσσιαίες Συμφωνίες του «ψυχαναλυτή» της μουσικής Γκούσταβ Μάλερ με τη συναυλία που θα δώσει την Παρασκευή 20 Νοεμβρίου, στις 20.30, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσιάζοντας την Ενάτη του μείζονος Αυστριακού συνθέτη, υπό τη μουσική διεύθυνση του Σλοβάκου αρχιμουσικού Γιούραϊ Βαλτσουχά-που, λίγο πριν τα 40 του χρόνια, έχει καταχωριστεί στους κορυφαίους Ευρωπαίους μαέστρους της νεώτερης γενιάς.

Σ’ αυτή την τρίτη παρουσία του στο πόντιουμ της Κ.Ο.Α. την τελευταία τριετία, ο Βαλτσουχά που έχει γίνει ήδη ιδιαιτέρως αγαπητός και στο ελληνικό κοινό, προσφέρει τις υπηρεσίες του αφιλοκερδώς για τη στήριξη της Ορχήστρας η οποία τον ευχαριστεί ολόψυχα γι αυτό.

Από ένα παράξενο παιχνίδι της μοίρας, για πολλούς μεγάλους συμφωνιστές (Μπετόβεν, Σούμπερτ, Ντβόρζακ και Μπρούκνερ) η Ενάτη τους Συμφωνία έμελλε να είναι και η τελευταία τους κατάθεση στο συγκεκριμένο είδος. Ούτε ο Μάλερ ξέφυγε απ΄αυτό αφού, μετά την σύνθεση της Ενάτης και προτού να ολοκληρώσει τη Δέκατη Συμφωνία του, πέθανε το Μάιο του 1911 από λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα…

Την σύνθεση της Ενάτης την είχε ξεκινήσει το καλοκαίρι του 1908, όσο βρισκόταν σε διακοπές στο νότιο Τιρόλο και την ολοκλήρωσε τον Απρίλιο του 1910. Καθ΄όλη αυτή την περίοδο ο θάνατος για τον Μάλερ φάνταζε ένα απελπιστικά κοντινό ενδεχόμενο, αφού λίγους μήνες πριν είχε διαγνωστεί ότι πάσχει από δυσπλασία της καρδιακής βαλβίδας. Παρόλα αυτά, ο ίδιος δεν περιόρισε τις δραστηριότητές του. Το πρόγραμμά του ως αρχιμουσικός περιλάμβανε πλήθος εμφανίσεων σε Ευρώπη και Αμερική. Στο περιθώριο των υποχρεώσεών του, μάλιστα, έβρισκε χρόνο να ποζάρει για τον μεγάλο γλύπτη Ογκύστ Ροντέν (1909) ή να συναντηθεί με τον Ζίγκμουντ Φρόυντ (1910). Και βέβαια, όπως ο ίδιος είχε εξομολογηθεί στον σπουδαίο αρχιμουσικό Μπρούνο Βάλτερ, η μουσική φαινόταν πλέον να του δίνει τις απαντήσεις σε όλα του τα μεταφυσικά ερωτήματα…

Υπό αυτές τις συνθήκες, μιάς ζωής με παθιασμένους ρυθμούς, ο Μάλερ ολοκλήρωσε την Ενάτη. Δεν του ήταν, όμως, γραφτό να ζήσει την πρεμιέρα της, που δόθηκε 13 μήνες μετά τον θάνατό του, από τη Φιλαρμονική της Βιέννης, τον Ιούνιο του 1912, υπό τη μουσική διεύθυνση του Μπρούνο Βάλτερ.

Αργότερα όταν η Ενάτη είχε αναγνωριστεί ως ένα από τα ανυπέρβλητα αριστουργήματα του συμφωνικού ρεπερτορίου, σπουδαίοι ομότεχνοι του Μάλερ και μελετητές του, ανίχνευσαν στη δομή και το περιεχόμενο του έργου στοιχεία που παραπέμπουν σαφώς στην ψυχική και σωματική κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο συνθέτης όσο το έγραφε.  Ο Άλμπαν Μπεργκ π.χ. επεσήμανε πως το κολοσσιαίο πρώτο μέρος της Ενάτης εκφράζει την αγάπη για τη Γη και τη Φύση και την αναζήτηση μίας ζωής ειρηνικής και της ολοκληρωτικής της απόλαυσης πριν τον αναπόφευκτο ερχομό του θανάτου. Κι αντιστοίχως ο Λέοναρντ Μπερνστάιν «άκουσε» στον ασύμμετρο ρυθμικό παλμό που δίνουν στην αρχή βιολοντσέλα και κόρνα, τις καρδιακές αρρυθμίες που ταλαιπωρούσαν τον συνθέτη. Και δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι στο φινάλε είναι διακριτή η απόλυτη ακινησία και η παραίτηση από καθετί το γήινο, καθώς , η μουσική βυθίζεται ειρηνικά στη σιγή.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΒΡΑΔΙΑΣ ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

ΓΚΟΥΣΤΑΒ ΜΑΛΕΡ (1860–1911)
Συμφωνία αρ.9
Andante comodo [Αργά, με άνεση]
Im Tempo eines gemächlichen Ländlers. Etwas täppisch und sehr derb
[Στο τέμπο ενός νωχελικού λαίντλερ. Λίγο αδέξια και πολύ απότομα]
Rondo – Burleske. Allegro assai. Sehr trotzig [Αρκετά ζωηρά. Πολύ προκλητικά]
Adagio. Sehr langsam und noch zurückhaltend [Πολύ αργά και επιπλέον συγκρατημένα]

Μουσική διεύθυνση: Γιούραϊ Βαλτσουχά

Tης συναυλίας θα προηγηθεί (στις 19:45) δωρεάν εισαγωγική ομιλία για τους κατόχους εισιτηρίων.