Έκθεση για τον Τζον Μπέρτζερ στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης

Η έκθεση με τίτλο «Τζον Μπέρτζερ: Ένας ριζοσπάστης ουμανιστής» συμπληρώνει ιδανικά το αφιέρωμα που πραγματοποιεί φέτος το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης προς τιμή του, που περιλαμβάνει και την προβολή σημαντικών ταινιών.

O Τζον Μπέρτζερ συνδύαζε μοναδικά το ασκημένο βλέμμα του καλλιτέχνη, το διεισδυτικό πνεύμα του φιλόσοφου, την αφηγηματικότητα και την αμεσότητα ενός αυτοδίδακτου περφόρμερ –χαρίσματα που σπάνια συνυπάρχουν– για να μετατρέψουν τελικά την διαδικασία της ανάγνωσης και ερμηνείας ενός έργου τέχνης σε επαναστατική και αποκαλυπτική αναθεώρηση εν γένει της οπτικής αντίληψης και της κατανάλωσης των εικόνων σε συνθήκες καπιταλιστικής παραγωγής.

Την Τετάρτη 8 Μαρτίου στις 19:30, θα πραγματοποιηθεί στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, ανοιχτή συζήτηση για την έκθεση και το έργο του Τζον Μπέρτζερ, με τη συμμετοχή των Τομ Όβερτον (συγγραφέας, επιμελητής και ερευνητής της Βρετανικής Βιβλιοθήκης) και Αντώνη Κωτίδη (καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΑΠΘ).

Το αφιέρωμα «Με το βλέμμα του Τζον Μπέρτζερ» (δύο ντοκιμαντέρ και μια έκθεση) του 19ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης εστιάζει στους τρόπους που βλέπουμε, κυριολεκτική μετάφραση από το «Ways of Seeing», την εκπομπή του δημιουργού στο BBC που επηρέασε καθοριστικά τον χώρο των εικαστικών τεχνών. Η σκέψη του Τζον Μπέρτζερ μετουσιώθηκε στο ομώνυμο συναρπαστικό βιβλίο που άλλαξε τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και ερμηνεύουμε το έργο κορυφαίων ζωγράφων. Μοιράστηκε τις ιδέες και τις σκέψεις του με το κοινό, αναγνωστικό, τηλεοπτικό και κινηματογραφικό στη διάρκεια μιας ζωής πλούσιας σε εικόνες, εμπειρίες και ανθρώπους. Ανάμεσά τους, η φίλη του, ηθοποιός Τίλντα Σουίντον, που τον χαρακτήρισε ως έναν «ριζοσπάστη ουμανιστή».

Οι ταινίες

Τέσσερα κεφάλαια από τη ζωή του Τζον Μπέρτζερ, με φόντο τη φάρμα του, στο χωριό Quincy των Άλπεων, ξετυλίγονται στο ντοκιμαντέρ Οι εποχές στο Κενσί: Τέσσερα πορτρέτα του Τζον Μπέρτζερ, σε σκηνοθεσία των Τίλντα Σουίντον, Κρίστοφερ Ροθ, Κόλιν Μακ Κέιμπ και Μπάρτεκ Ντζιάντοζ. Μια τετραλογία που ξεκινά από το «Way of Listening» όπου ο Μπέρτζερ –ως φιγούρα μέντορα και πατέρα- μοιράζεται σκέψεις και στιγμές με την Σουίντον, με την οποία τους ενώνουν πολλά περισσότερα κοινά, εκτός από την 5η Νοεμβρίου, ημέρα γέννησής τους. Στο «Spring» κυριαρχεί η αγάπη του για τη φύση και τα ζώα, στο «A Song for Politics» συζητά με μια ομάδα αριστερών διανοητών περί σύγχρονης πολιτικής και καπιταλισμού, ενώ στο «Harvest», περνά τη σκυτάλη στη νέα γενιά, που φέρει το σπόρο της αμφισβήτησης και της ελπίδας.

Στο Τζον Μπέρτζερ ή η τέχνη του βλέμματος της Κορντίλια Ντβόρζακ, η τέχνη συναντά την πολιτική και τις μοτοσικλέτες! Με αφορμή τα 90στά γενέθλια του Μπέρτζερ, το επαναστατικό έργο του στοχαστή διαπερνά δεκαετίες και ρεύματα. Το διερευνητικό βλέμμα του πάνω στην τέχνη, τη ζωή και την ανθρώπινη και πολιτική πραγματικότητα, είναι ένα γοητευτικό ταξίδι στο παρελθόν, στο τώρα, αλλά και στο μυαλό ενός ανήσυχου ανθρώπου.

Ο Τζον Μπέρτζερ γεννήθηκε στις 5 Νοεμβρίου του 1926 στο Λονδίνο, σπούδασε ζωγραφική, άρχισε την καριέρα του ως ζωγράφος, αλλά πολύ γρήγορα πέρασε στην τεχνοκριτική και την λογοτεχνία. Έγραψε μυθιστορήματα, δοκίμια για την τέχνη και την πολιτική, ποιήματα, φιλοσοφικές πραγματείες, σενάρια και θεατρικά. Το 1972 άλλαξε τα δεδομένα του τηλεοπτικού ντοκιμαντέρ με την εκπομπή του BBC «Ways of Seeing», η οποία διασκευάστηκε σε βιβλίο και επηρέασε καθοριστικά τη θεωρία της τέχνης, αλλά και την εξέλιξη της ζωγραφικής, της φωτογραφίας και του κινηματογράφου. Την ίδια χρονιά, κέρδισε το λογοτεχνικό βραβείο Μπούκερ για το μυθιστόρημά του «G, το ταξίδι». Μοιράστηκε το χρηματικό έπαθλο με την οργάνωση των Μαύρων Πανθήρων ξεσηκώνοντας θύελλα. Έπαιξε καίριο ρόλο στο ελβετικό Νέο Κύμα με τα σενάρια των ταινιών του Αλάν Τανέρ, διατύπωσε πρωτοποριακές θεωρίες για τη φωτογραφία, και συμμετείχε ως ηθοποιός σε κινηματογραφικές ταινίες. Τα τελευταία χρόνια δημιούργησε, με την κόρη του Κάτια, ένα αταξινόμητο «θεατρικό δοκίμιο» το οποίο το παρουσίασε ο ίδιος στο Φεστιβάλ της Αβινιόν και στο Μουσείο Πράντο. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, ζούσε ταπεινά, σ’ ένα μικρό χωριό των γαλλικών Άλπεων, ακολουθώντας την καθημερινή ζωή των κτηνοτρόφων, γράφοντας ασταμάτητα και παρεμβαίνοντας με τα άρθρα και τα βιβλία του στο παγκόσμιο πολιτικό και καλλιτεχνικό γίγνεσθαι. Πέθανε στο Παρίσι στις 2 Ιανουαρίου 2017.

Διοργάνωση: Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης & Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης – Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης  
Επιμέλεια: Ορέστης Ανδρεαδάκης – Διευθυντής Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Συραγώ Τσιάρα – Διευθύντρια ΚΣΤΘ