Δημήτρης Κουρούμπαλης: Ο Τομ Σόγιερ είναι τόσο ισχυρός που δύσκολα μπορεί κανείς να του προσάψει κάτι λιγότερο από τη μοναδικότητά του

Να ένα κλασικό κείμενο για παιδιά και εφήβους που πρωταγωνιστεί ένα παιδί “φόβος και τρόμος” για κάθε γονιό και δάσκαλο. Ο Τομ Σόγιερ είναι η προσωποποίηση της ανεξαρτησίας, της ευρηματικής πονηριάς και της αστείρευτης φαντασίας συστατικά που μπορούν να δυναμιτίσουν κάθε εκπαιδευτική διαδικασία. Είναι το φιλελεύθερο πνεύμα, ασύλληπτο από κανόνες και φόρμες, είναι η επανάσταση που δεν χρειάζεται αιτία και θεωρητικό υπόβαθρο, είναι η ψυχή που μπορεί να αποσταθεροποιήσει το κοινωνικό κατεστημένο για να το προχωρήσει ένα βήμα μπροστά στην πρόοδό του. Κάποια στιγμή μεταξύ σοβαρού και αστείου χαρακτήρισα τον Τομ Σόγιερ την προσωποποίηση του πνεύματος της ελεύθερης αγοράς και φοβάμαι πως αυτός ο χαρακτηρισμός του ταιριάζει περισσότερο απ’ όσο μου αρέσει.

Στην εποχή του βιβλίου ο ανταγωνισμός, το κυνήγι του πλούτου και η ασίγαστη εφευρετικότητα είναι στοιχεία θαυμαστά, κανείς δεν ντρέπεται γι’ αυτά και όλοι τα ζηλεύουν. Ο Τομ Σόγιερ τα έχει και τα τρία στο έπακρο και τα επιδεικνύει με ασύλληπτη χάρη και νοστιμιά. Θέλει να είναι ο καλύτερος και υπερκερνά όλα τα εμπόδια για να το καταφέρει, όνειρό του είναι φυσικά ο πλούτος και το μυαλό του δεν σταματά να γεννά ιστορίες, παιχνίδια, σκανταλιές όπου όλος ο υπόλοιπος κόσμος είναι αναγκασμένος να συμμετέχει. Όλα τα τόσο παρεξηγημένα στοιχεία όμως στα χέρια του Τομ γίνονται αξιολάτρευτα και κανείς δεν μπορεί να του κρατήσει κακία. Ίσως γιατί συνοδεύονται από ένα υψηλό κι ακλόνητο αίσθημα δικαιοσύνης, από μια γενναία καρδιά που αψηφά το δικό της κίνδυνο για να γλιτώσει τους άλλους κι από τη βαθειά πεποίθηση ότι η φιλία είναι πάνω απ’ όλα.

Σε μια σκηνή στο έργο ο Τομ καταφέρνει με κόλπο τα παιδιά της γειτονιάς να βάψουν το φράχτη, τιμωρία που του έχει βάλει η Θεία Πόλυ, για χάρη του. Και δεν σταματά εκεί, τους παίρνει για αντάλλαγμα κάποιο αγαπημένο τους αντικείμενο. Σε μια άλλη σκηνή, διακινδυνεύει τη ζωή του λέγοντας την αλήθεια στο δικαστήριο για να γλιτώσει το φίλο του από τις ψευδείς κατηγορίες.

Ίσως αυτή είναι η βαθειά γοητεία του Τομ Σόγιερ: πόσο λατρευτή είναι η ωραία ανθρώπινη φύση που ενεργεί με τέτοιο όμορφο τρόπο τις ακραίες αντιθέσεις της! Ναι, ίσως δεν είναι ιδιαίτερα διδακτικός ο Τομ Σόγιερ για τα μαμμόθρεφτα και τα εγκλωβισμένα παιδιά, αλλά είναι τόσο ισχυρός που δύσκολα μπορεί κανείς να του προσάψει κάτι λιγότερο από τη μοναδικότητά του.

Η παράσταση «Τομ Σόγιερ» παρουσιάζεται στο «Θέατρον» του Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» κάθε Σάββατο στις 11.30 κάθε Κυριακή στις 11:30 & 14:45.