Δανάη Στεφάνου: Ανοιχτές, αυτοσχεδιαστικές συνευρέσεις με τους 6daEXIt

Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης βρίσκεται, κυριολεκτικά, στη μέση του πουθενά. Σ’ ένα απομακρυσμένο οικόπεδο …

του δήμου Θέρμης, όπου συστεγάζονται επίσης τα τμήματα Επιστημών Φυσικής Αγωγής και Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, το μουσικό τμήμα είναι ένα ακόμη κτίριο που κατά κύριο λόγο ζει τα πρωινά και νεκρώνει τα βράδια.

Στο χώρο αυτόν, αν και υπάρχουν πολλά και καλής ποιότητας μουσικά όργανα, η μουσική διδάσκεται όχι ως πρακτικό αλλά ως θεωρητικό αντικείμενο, με εξαίρεση την κατεύθυνση της Σύνθεσης, όπου λίγοι, αυστηρά επιλεγμένοι φοιτητές καλλιεργούν την ικανότητα να γράφουν μουσική σε παρτιτούρες, με την ελπίδα αυτές να παιχτούν από άλλους, εξειδικευμένους μουσικούς εκτελεστές.

Τα βράδια της Δευτέρας, όμως, είναι μια άλλη υπόθεση. Το κτίριο γίνεται εφαλτήριο μιας αταξινόμητης καλλιτεχνικής πρακτικής που λαμβάνει χώρα εδώ και τέσσερα πλέον χρόνια, από φοιτητές, πρόσφατους αποφοίτους, φίλους, προσκεκλημένους συναδέλφους και αυτοσχεδιαστές κάθε είδους, που δεν ορίζουν απαραιτήτως αυτό που κάνουν ως «μουσική», «ζωγραφική», «video art», ή έστω «περφόρμανς». Πρόκειται για τα εβδομαδιαία sessions των 6daEXIt: ανοιχτές, αυτοσχεδιαστικές συνευρέσεις που πραγματοποιούνται στο φουαγιέ, τους διαδρόμους, τις αίθουσες ή τον περίβολο του κτιρίου, από έναν ευέλικτο πυρήνα αρκετών ατόμων (από 3-4 έως και πάνω από 15, κατά περίσταση). 

Οι 6daEXIt παίρνουν το όνομά τους από ένα λογοπαίγνιο πάνω στον αριθμό του μοναδικού λεωφορείου που συνδέει την πόλη της Θεσσαλονίκης με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών. Ξεκίνησαν από μια μικρή ομάδα μουσικών στο τέλος ενός μαθήματος ελεύθερης επιλογής, ερμηνεύοντας τις ασυνήθιστες δράσεις που σκιαγραφούνται στις παρτιτούρες των Fluxus και διαφόρων αβανγκάρντ συνθετών όπως ο Karlheinz Stockhausen. Μέχρι το 2009, η ομάδα είχε μετεξελιχθεί σε ένα διαρκές πείραμα εναλλασσόμενων διαστάσεων. Το συνολικό δυναμικό των 6daEXIt από την ίδρυσή τους μέχρι σήμερα απαριθμεί πάνω από 30 ενεργούς και περιστασιακούς συμμετέχοντες, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι ιδιαίτερα δραστήριοι και σε ατομικό επίπεδο, ως συνθέτες, εικαστικοί, μουσικοί, και περφόρμερ, εντός και εκτός Ελλάδας. Πέρα από τις εβδομαδιαίες συναντήσεις, οι 6daEXIt έχουν στο ενεργητικό τους πάνω από 15 δημόσιες δράσεις σε κάθε είδους αίθουσες εκδηλώσεων και δημόσιους χώρους, από πάρκα και υπαίθρια παρκινγκ μέχρι το Λαογραφικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και τη Knot Gallery στην Αθήνα.

Μια κυρίαρχη αντίληψη που εκφράζεται συχνά είναι ότι οι τέχνες κρίνονται εκ του αποτελέσματος, και ότι το αποτέλεσμα αυτό πρέπει να μπορεί να συνοψιστεί σε μια αντικειμενική, ολοκληρωμένη απεικόνιση προκειμένου να αποτιμηθεί. Ένα βίντεο, μια φωτογραφία, ένα ψηφιακό ή διαδικτυακό πορτφόλιο από πολυμεσικά αντικείμενα, γίνονται τα βασικά «παραδοτέα» βάσει των οποίων αποφασίζουμε για την ποιότητα αλλά και την κοινωνική θέση κάθε συλλογικής πρακτικής. Στον ελεύθερο ομαδικό αυτοσχεδιασμό τα πράγματα είναι διαφορετικά. Δεν μπορούν να κριθούν «αντικειμενικά» από τη σκοπιά του ενός θεατή/ακροατή. Ούτε μπορούν να συνοψιστούν χρονικά σε μια φωτογραφία, ένα βίντεο, μια παράσταση. Η ελεύθερη αυτοσχεδιαστική πρακτική είναι μια πράξη διεκδίκησης του δικαιώματος στην συνεχή εναλλαγή, όπως και στην πολυπλοκότητα που δεν μπορεί ποτέ να γίνει πλήρως αντιληπτή ως μία, ομοιογενής εικόνα, ή ένας, ενιαίος ήχος. Κάθε αυτοσχεδιασμός μπορεί να αποκτήσει διαφορετική μορφή, και να ταξινομηθεί διαφορετικά, ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες του κάθε αποδέκτη. Σε μια πρόσφατη εμφάνιση της ομάδας στο φεστιβάλ Espacio03 (πρώην στρατόπεδο Κόδρα, Θεσσαλονίκη), ένας ωριαίος αυτοσχεδιασμός ανάμεσα σε γλυπτά και εγκαταστάσεις που είχαν ήδη στηθεί στο χώρο, λειτούργησε με τη λογική μιας εύπλαστης, ζωντανής εγκατάστασης, όπου η διάρκεια και η αφηγηματικότητα δεν έπαιζαν κανένα ρόλο, και το κοινό μπορούσε να περιηγηθεί στον εφήμερο ηχητικό και κινητικό χώρο που διαρθρωνόταν από αραιά τοποθετημένους μουσικούς, vj’s και περφόρμερ. Σε μιαν άλλη, στην Knot Gallery (Αθήνα), το δρώμενο επικεντρώθηκε σε μία περιοχή του χώρου, οριοθετούμενο από ζωντανή ζωγραφική μεγάλης κλίμακας, πάνω στην οποία μεταφέρθηκε σταδιακά το μεγαλύτερο μέρος της δράσης.

Το εν εξελίξει πείραμα των 6daEXIt είναι κυριολεκτικά δια-μεσικό, αν μπορεί να μεταφραστεί έτσι ο όρος intermedia. Δεν κινείται μόνο ανάμεσα στα εδραιωμένα, καθιερωμένα καλλιτεχνικά μέσα, αλλά και ανάμεσα στους ίδιους τους θεσμούς που υποστηρίζουν και προάγουν αυτά τα μέσα. Δεν αντιπροσωπεύουν έναν ενιαίο θεσμό ή έναν αναγνωρίσιμο καλλιτεχνικό χώρο, αλλά μια σειρά από ανάγκες που κατά κοινή παραδοχή αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καλλιτεχνικής διερεύνησης, αλλά στην πραγματικότητα δεν εκπροσωπούνται ποτέ: τη συλλογικότητα, την ανοιχτή και αυθόρμητη δράση, την ανάγκη για προσωπική, ατομική εξέλιξη και διεύρυνση των ορίων κάθε πρακτικής, την ηθική της δημιουργικής ισότητας, και την διερεύνηση και αποδοχή της διαφορετικότητας στα πλαίσια ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου συνόλου.

Info: H Δανάη Στεφάνου είναι Λέκτορας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από το 2007. Από το 2009 είναι ενεργό μέλος των 6daEXIt και διερευνά εντατικά τις δράσεις της ομάδας στα πλαίσια μιας εν εξελίξει μελέτης για τον ομαδικό αυτοσχεδιασμό ως μέσον παραγωγής και διάρθρωσης χώρου. http://danaestefanou.tumblr.com – http://6daEXIt.wordpress.com