Άσπα Τομπούλη: Οι μεγάλες προσωπικότητες πάντα έδιναν υλικό για δημιουργία

Με αφορμή την performance «Σύλβια και Τεντ» που παρουσιάζεται στο θέατρο Olvio, η σκηνοθέτις Άσπα Τομπούλη απαντά στις ερωτήσεις του CultureNow.gr για την

γέννηση της ιδέας μιας παράστασης για τη σχέση της Σύλβια Πλαθ με τον Τεντ Χιουζ, το δέλεαρ που κρύβουν για έναν καλλιτέχνη οι ζωές γνωστών προσωπικοτήτων αλλά και για τη νέα της δουλειά που θα παρουσιαστεί τον Μάιο.

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

CultureNow.gr: Η performance «Σύλβια και Τεντ», για τη σχέση της Σύλβια Πλαθ με τον Τεντ Χιουζ, παρουσιάζεται σε δικά σας κείμενα και σκηνοθεσία στο θέατρο Olvio. Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση. Τι ακριβώς πραγματεύεται και πώς γεννήθηκε η ιδέα;

Άσπα Τομπούλη: Η ιδέα ξεκίνησε καθώς πριν από δύο περίπου χρόνια ξεφύλλιζα μία από τις πρόσφατες βιογραφικές μελέτες για τους Χιουζ και Πλαθ. Το βιβλίο της Μίντλμπρουκ Σύλβια Πλαθ & Τεντ Χιουζ μου έδωσε το κίνητρο. Με θαυμάσιο κατά την γνώμη μου τρόπο βλέπει την ιστορία τους επικεντρώνοντας περισσότερο στον Χιουζ και επισημαίνοντας την πορεία της σχέσης τους μετά την αυτοκτονία της Πλαθ το 1963. Το τραύμα που ανοίγει με την αυτοκτονία της, το ρήγμα στην προσωπική του ζωή και οι ενοχές καθώς και η προσπάθεια του να τα ξεπεράσει εγκαινιάζουν μέσα από τα αυτοβιογραφικά ποιήματα της συλλογής Γράμματα Γενεθλίων έναν διάλογο με την νεκρή Πλαθ.

Τα ποιήματα αυτά που γράφτηκαν σε ένα διάστημα 25 χρόνων και εκδόθηκαν λίγο πριν το θάνατό του το 1998 είναι μια προσπάθεια αυτοθεραπείας του τραύματος που άφησε η αυτοκτονία της αλλά και μια βαθύτατη ανάγκη να επικοινωνήσει με την γυναίκα Πλαθ και την ποιήτρια Πλαθ. Νεκρή η Πλαθ στο μυαλό του Χιουζ αλλά και μέσα από την ποιήματα της και τα δικά του είναι πιο ζωντανή παρά ποτέ. Έτσι την δείχνουμε και στην παράσταση.

Cul.N.: Ποια στοιχεία performance υπάρχουν στην παράσταση;

Α.Τ.: Τα Video κρατούν ένα σημαντικό μέρος της αφήγησης, την διακόπτουν ή την προεκτείνουν. Η μουσική επίσης. Ο τρόπος που λειτουργούν οι ηθοποιοί σε σχέση με την εικόνα και τα σώματά τους με τον χώρο. Ο τρόπος που διαπλέκονται όλα αυτά στην παράσταση.

Cul.N.: Χρησιμοποιήσατε στα κείμενά σας πηγές πραγματικών στοιχείων για τον Τεντ Χιουζ και την σχέση του με την Σύλβια Πλαθ;

Α.Τ.:  Όλοι οι διάλογοι, μονόλογοι και άλλα κείμενα που έγραψα στηρίζονται σε πραγματικά, βιογραφικά στοιχεία, ακούγονται κάποιοι στίχοι τους ή αποσπάσματα ημερολογίων ενώ άλλα κείμενα είναι γραμμένα εξ ολοκλήρου από μένα. Κάποια διαφοροποιήθηκαν στις πρόβες μέσα από τη δουλειά με τους ηθοποιούς. Βέβαια, το Σύλβια & Τεντ δεν είναι ένα χρονικό της σχέσης των δύο ποιητών ούτε η βιογραφία τους. Η αφήγηση δεν είναι γραμμική αλλά επικεντρώνει σε κάποια καίρια γεγονότα της σχέσης τους. Κυρίως εστιάζει στην ενοχή που βασανίζει τον Χιουζ μετά την αυτοκτονία της. Η εικόνα της Πλαθ έρχεται και επανέρχεται βασανιστικά στο μυαλό του Χιουζ και μόνο χρόνια αργότερα τον απελευθερώνει από τις τύψεις και τον ωθεί σε μια νέα δημιουργικότητα στην ποίησή του.

Δύο από τα μεγάλα video της παράστασης που αναφέρονται στις δύο μεταθανάτιες εμφανίσεις της Πλαθ στον Χιουζ (στο Μετρό και στο μπάνιο του σπιτιού του στο τέλος της παράστασης) είναι βασικά για την κατανόηση της σχέσης τους που ήταν στενή και δημιουργική και συνδέουν τη ζωή και τον έρωτα τους με την ποίηση τους.

Cul.N.: Ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που κατά τη γνώμη σας έλκουν έναν καλλιτέχνη να μεταφέρει στη σκηνή την ιστορία ή μέρος της ιστορίας δύο διάσημων ανθρώπων, ιστορία η οποία με το πέρασμα του χρόνου έχει γίνει μύθος;

Α.Τ.: Οι μεγάλες προσωπικότητες πάντα έδιναν και εξακολουθούν να δίνουν υλικό για λογοτεχνική ή θεατρική δημιουργία: από τα πρόσωπα των μύθων της αρχαίας τραγωδίας, μέχρι τον Σαίξπηρ, μέχρι σήμερα. Είναι το εύρος της προσωπικότητας τους που γεννά το ενδιαφέρον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν το είδος της σχέσης των Πλαθ-Χιουζ και τα γεγονότα της ζωής τους που συνθέτουν μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορία. Είναι μια ιστορία που έχει όλα τα στοιχεία του μύθου.

Cul.N.: Πολλοί σκηνοθέτες αναφέρουν σε συνεντεύξεις τους ως λόγο για τον οποίο αποφάσισαν να ακολουθήσουν αυτό τον επαγγελματικό δρόμο, την επιθυμία τους να διηγούνται ιστορίες. Η αφήγηση ιστοριών πόσο σημαντικό ρόλο παίζει για εσάς και τελικά τι είναι αυτό που μετράει σε μια ιστορία; Ποια στοιχεία, με άλλα λόγια, κάνουν μια ιστορία ενδιαφέρουσα και ελκυστική για έναν σκηνοθέτη;

Α.Τ.:  Ιστορίες όλοι διηγούμαστε. Όχι μόνο στο θέατρο. Σημασία έχει ο θεατρικός τρόπος που επιλέγει κανείς για να τις διηγείται στο σανίδι. Γιατί οι ιστορίες δύναται να γίνονται και βαρετές. Ή κάνω λάθος;

Cul.N.: Διανύουμε μία περίοδο, θεατρικά, κατά την οποία υπάρχουν πολλοί τρόποι έκφρασης και παράστασης∙ από το κλασικό ανέβασμα ενός έργου μέχρι διαδραστικές performances, δρώμενα λίγων λεπτών αλλά και παραστάσεις – ποταμούς που διαρκούν μία ολόκληρη μέρα ή και νύχτα. Ποια η άποψή σας για όλους αυτούς τους τρόπους καλλιτεχνικής έκφρασης και θεατρικής δημιουργίας; Έχετε κάποιες αντιρρήσεις για κάποιο «είδος», αν θα μπορούσαμε να το αναφέρουμε έτσι, παρουσίασης ενός κειμένου;

Α.Τ.: Οι “πολλοί τρόποι έκφρασης” είναι χαρακτηριστικό της τέχνης. Δεν υπάρχει ένας τρόπος να πεις κάτι, όλοι οι τρόποι είναι αποδεχτοί. Αρκεί να έχεις να πεις κάτι και ο τρόπος που επιλέγεις να φέρει τον προσωπικό σου στίγμα. Εκείνο που αυξανόμενα με ενοχλεί είναι η μηχανιστική αναπαραγωγή κάποιων κακοχωνεμένων μοντέλων, με την χρήση ενός θεατρικού λεξιλογίου που υιοθετείται χωρίς κανένα φιλτράρισμα, καμιά προσωπική ματιά, καμιά επεξεργασία και που αυτόματα καταγράφεται δυστυχώς από κάποιους “ειδικούς” ως “μοντέρνο” ή “μεταμοντέρνο” ή δεν ξέρω πως αλλιώς.

Αλλά και το μοντέρνο και το μεταμοντέρνο και το διαδραστικό κλπ δεν είναι ένα και μοναδικό πράγμα. Για να δημιουργήσει κανείς ένα προσωπικό ιδίωμα μέσα από τέτοια μοντέλα χρειάζεται προσωπική κατάθεση και σοβαρή δουλειά.

Cul.N.: Αντίστοιχα, ποια είναι η γνώμη σας για τον μεγάλο αριθμό των θεατρικών ομάδων και των παραστάσεων σε μια πόλη όπως η Αθήνα;

Α.Τ.: Δείχνει δημιουργικότητα γύρω από το θέατρο. Το πώς επιβιώνουμε είναι το άλλο, τεράστιο θέμα. Προσωπικά, έχοντας παρακολουθήσει διάφορες συζητήσεις και κινήσεις με θέμα την επιβίωση μας να πέφτουν σε αυτιά μη ακουόντων, θα ήθελα επιτέλους να πέσουν στο τραπέζι κάποια πολύ πρακτικά θέματα που να αφορούν τη στήριξη – την όποια στήριξη –από το κράτος ή από χορηγούς αυτών που δουλεύουν με συνέπεια και είναι παραγωγικοί.

Με δυο λόγια μια συνολική πολιτική για το θέατρο και από το κράτος αλλά και από τους ίδιους τους ανθρώπους του θεάτρου που πρέπει να κινητοποιηθούν και να θέσουν πολύ συγκεκριμένα αιτήματα και προτάσεις.

Cul.N.: Μετά την παράσταση «Σύλβια και Τεντ» υπάρχουν επαγγελματικά σχέδια που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Α.Τ.: Ναι, να σας πω πως στις 7 Μαΐου ανεβάζω την «ΙΣΜΗΝΗ» του Γιάννη Ρίτσου με την Κάτια Γέρου στο studio Κινητήρας.

Cul.N.: Σας ευχαριστώ πολύ

Α.Τ.: Κι εγώ

Διαβάστε επίσης: https://www.culturenow.gr/Theatre/Σύλβια_και_Τεντ__της_Άσπας_Τομπούλη_στο_θέατρο_Olvio_.html