Αμερικανική σκουριά – Φίλιπ Μάγιερ: Κριτική βιβλίου

Ο ζωγράφος Πάουλ Κλέε, ως φιλόσοφος της τέχνης και της ζωής, δήλωσε κάποτε το εξής: “Όσο πιο φρικτός γίνεται ο κόσμος, τόσο πιο αφαιρετική γίνεται η τέχνη”.

Δεν υπάρχει πιο γλαφυρή απεικόνιση και πιο εύστοχη αναφορά για να ξεκινήσει κανείς την περιγραφή ενός βιβλίου κόλαφου για την κατάσταση στη σύγχρονη Αμερική, την οποία και περιγράφει στο πρώτο του αυτό μυθιστόρημα ο Φίλιπ Μάγιερ με αλήθειες που σπάνε κόκκαλα και σηκώνουν την τρίχα. Εκκεντρικός, ευθύς, καυστικός και σοφά χειμαρρώδης εισβάλει σε έναν κόσμο διαφθοράς, σήψης και ανηθικότητας για να αποκαλύψει, όπως έκαναν κάποτε οι μεγάλοι του είδους όπως ο Φώκνερ, ο Στάινμπεκ και ο Τσίβερ, μία Αμερική που πάσχει και οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στην αποσύνθεση χωρίς να έχει μάθει τίποτα από το πρόσφατο παρελθόν της.

Ποιος αποφασίζει για την δικαιοσύνη και την ευνομία σε μία χώρα που όλα είναι αποτέλεσμα σχέσεων, εξαρτήσεων και διασυνδέσεων; Όταν όλα μυρίζουν μπαρουταποθήκη όπου το φιτίλι είναι έτοιμο να ανάψει και το κουτί της Πανδώρας να ανοίξει, ποια διαφάνεια και ποια καθαρότητα μπορεί να ανατείλει;

Ο Μάγιερ υφαίνει με εξαιρετική γραφή μία ιστορία που αντικατοπτρίζει πλήρως ένα σύγγραμμα μεστό, σκληρό και ρεαλιστικό. Σίγουρα δεν συγκρίνεται με έργα όπως “Τα Σταφύλια της οργής” του Στάινμπεκ ή το “Καθώς ψυχορραγώ” του Φώκνερ που θεωρώ πως ούτε και ο ίδιος επιδιώκει άλλωστε. Η ιστορία δυστυχώς έχει επιδείξει πλείστες φορές την τάση να επαναλαμβάνεται με γεωμετρική πρόοδο και με ένα θράσος ασύλληπτο και όλα αυτά χωρίς την συγκατάθεσή μας. Κανείς λοιπόν δεν θα μπορούσε να αγνοήσει πως ο εγκλεισμός ανθρώπων σε φυλακές που είναι άνδρα κολάσεως και φωλιές αναξιοπρέπειας για το ανθρώπινο είδος και αυτό χωρίς πραγματικές αποδείξεις για την ενοχή τους, είναι από μόνο του ένα γεγονός που φωνάζει ανωμαλία στις κοινωνικές ισορροπίες.

Ο Μάγιερ είναι επίκαιρος, εύληπτος στον λόγο του, ακέραιος στις εικόνες και τους διαλόγους, δεν υφαρπάζει με εντυπωσιασμούς αλλά εγείρει θέσεις και προκαλεί την σκέψη και τον συλλογισμό μας. Είναι μία σκουριασμένη πανοπλία η Αμερική που μας καταθέτει και οι άνθρωποί της βουτηγμένοι στην λάσπη της καθημερινής πάλης με την ίδια τους την οντότητα και ύπαρξη, μάχονται για να βρουν το αυτονόητο, μία ηλιαχτίδα φωτός. Ερωτήματα και απαντήσεις δεν έχει, συμπεράσματα δεν βγάζει γιατί αυτό θα σήμαινε πως γέρνει προς την μία ή την άλλη πλευρά, εδώ απλώς βάζει κυριολεκτικά τα πράγματα στο τραπέζι του προβληματισμού και θέτει τον δάκτυλο επί του τύπου των ήλων. Είναι μία ακτινογραφία τρυπημένη, ένα δίχτυ κομμένο και ένα ποτάμι μολυσμένο η ζωή όταν στην καθορίζουν με μέσα που ήδη έχουν οσμή λάθους και παραπλάνησης διάφοροι τυχάρπαστοι. Γιατί η ζωή των δύο νέων στο μυθιστόρημα βρίσκεται στην άκρη του γκρεμού και τα όνειρά τους σβήνονται πριν ακόμα γραφτούν. Γεύονται από νωρίς πως τους απαγορεύεται να γελούν, να φαντάζονται και να προσβλέπουν στο μέλλον τους, όλα είναι ήδη προδιαγεγραμμένα για αυτούς, όταν ο ένας εκ των δύο, ο Πόε, καλείται να απολογηθεί για ένα έγκλημα που κανείς δεν γνωρίζει αν διέπραξε.

Εσφαλμένες αντιλήψεις, αρρωστημένες συνειδήσεις, κυβερνητικά ανθρωπάρια που παίρνουν αποφάσεις στο όνομα της πάταξης της ασυδοσίας και της αδικίας μετατρέπονται οι ίδιοι σε δυνάστες και καταπατητές της εξουσίας την οποία κλήθηκαν να υπηρετήσουν με σύνεση, ανιδιοτέλεια και καθαρότητα. Μία χώρα πνιγμένη στο έγκλημα, την βία, την κατάρρευση των ευκόλως εννοούμενων αξιών είναι η χώρα που ο Μάγιερ κατηγορεί εμμέσως πλην σαφώς, την καταγγέλλει και την στήνει στο αμερόληπτο δικαστήριο των αναγνωστών που πολλά καταλαβαίνουν και πολλά περισσότερα γνωρίζουν από αυτούς που δεν θέλουν να παραδεχτούν ότι γνωρίζουν ενώ γνωρίζουν και κλείνουν τα μάτια ή κάνουν τα στραβά μάτια. Ένα βιβλίο με ειλικρινή θυμό που εκπέμπει οργή για έναν κόσμο βρώμικο που μπορεί αλλά δεν θέλει να φορέσει ρούχα καθαρά. Όπως λέει και ο ίδιος: “Το μόνο σου καθήκον – κάνε το καλύτερο που μπορείς. Το μόνο πραγματικό αμάρτημα – να μην εκτιμάς τη ζωή”. Πόσο ακόμα θα γίνονται τερατουργήματα και παράνομα παιχνίδια πίσω από την κουρτίνα του νόμου εις βάρος αθώων ανθρώπων;

“Όπου και να πας, το πρωί που ξυπνάς το ίδιο πρόσωπο θα αντικρίζεις στον καθρέφτη”

Το βιβλίο του Φίλιπ Μάγιερ, Αμερικανική σκουριά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.