Ιατρικό παράδοξο – Σπύρος Μπρίκος: Κριτική βιβλίου

«…Η μήτρα της ιστορίας ξεκίνησε τις διαστολές της. Μια νέα οργανογένεση συντελείται. […] Και ο κόσμος θα αλλάξει

Ρυθμικά
Ώριμα
ΑΝΑΙΜΑΚΤΑ;

Όπως το σόλο μιας ορχήστρας
Όπως το τελείωμα ενός τραγουδιού
Όπως το Πρώτο φως της ημέρας»

Σπύρος Μπρίκος

Τριάντα δύο αφηγήματα, σκίτσα από τις σπουδές στο ανθρώπινο σώμα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, πίνακες του Μορό, του Μπος και του Μαντένια και ποίηση είναι τα στοιχεία που συναρμολογεί ο Σπύρος Μπρίκος στο βιβλίο του «Ιατρικό παράδοξο». Συνθέτει μια σχετικά «παράδοξα» γραμμένη συλλογή διηγημάτων που εκφράζει την προσωπική του αγωνία για την επανάσταση του ανθρωπισμού και τον τρόπο που θα συντελεστεί για να ακυρώσει το μέλλον που δυσοίωνο έρχεται.

Για να το πετύχει αυτό στα διηγήματά του ο Μπρίκος προσεγγίζει το σήμερα μέσα από την ιστορική μνήμη και προειδοποιεί τον αναγνώστη του πως: «Η μήτρα της Ιστορίας ξεκίνησε τις διαστολές της». Το παρελθόν είναι για να το αξιοποιούμε κρίνοντάς το, ερμηνεύοντας τις εμπειρίες που μας κληροδότησε. Μόνο αν το ψηλαφήσουμε θα αισθανθούμε τους σκοτεινούς όγκους του και θα καταφέρουμε να τους εξαλείψουμε στο μέλλον που απειλεί να είναι οδυνηρότερο.

Ορμώμενος από την ιατρική του ιδιότητά ο Μπρίκος γράφει το βιβλίο αυτό για να «γιατρέψει» την πληγή που ανοίχτηκε στον τόπο από τον εμφύλιο κατά τη διάρκεια των πολεμικών γεγονότων που συντελέστηκαν ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τον Δημοκρατικό Στρατό, από τη Μάχη της Πρέβεζας και την εκτέλεση των Επονιτών. Βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει για την τραυματική μνήμη των χρόνων εκείνων, να περιγράψει το στήσιμο των αυτοσχέδιων νοσοκομείων στο βουνό και τον τρόπο επιβίωσης των ανταρτών. Παράλληλα καταγράφει τη φρικωδία του θανάτου στα πέτρινα χρόνια της χώρας και καταγράφει πολεμικές επιχειρήσεις και επεισόδια που σημάδεψαν τον τόπο με μια λιτή εκφραστική δυναμική που ισχυροποιεί το κείμενο.

Με ένα σχεδόν υπερρεαλιστικό τρόπο ο Μπρίκος ακολουθεί το ανθρώπινο σώμα σαν ένα χάρτη και το ακολουθεί, τοποθετώντας επάνω στα μέλη του τα διηγήματά του. Με ευρηματικότητα παραθέτει τους ιατρικούς όρους που περιγράφουν τα τραύματα της συλλογικής μνήμης του τόπου, δίνοντας τους ένα συμβολικό ρόλο, καθώς έτσι προσδιορίζει τις παθήσεις μιας ολόκληρης κοινωνίας που ως συγγραφέας, αυτή τη φορά, επιχειρεί να γιατρέψει. Οι ιατρικές του διαγνώσεις γίνονται η αφορμή για μια συγγραφική ίαση μέσα από την οποία ο αναγνώστης καλείται να δει καθαρά τις πληγές του κοινωνικού και πολιτικού τραυματισμού και να τις επουλώσει προτού μια ολόκληρη κοινωνία οδηγηθεί στη σήψη.

Καυτηριάζει την αδιαφορία και το Σύστημα εξόντωσης του ανθρωπισμού που βλέπει να λειτουργεί αργά και μεθοδικά αλλά διαβρωτικά και αντιπαραβάλλει τη μόνη πανάκεια που γνωρίζει, την αντίδραση στο τέλος της ανθρωπιάς, την επανάσταση των ονείρων, «συνταγογραφώντας» τη μόνη θεραπεία που βλέπει μπροστά του: «…Στη θέση της υγρής ινσουλίνης, τοποθέτησε ένα εύφλεκτο υλικό με πρωτογενή συστατικά τα όνειρα, τις ιστορικές μνήμες, τον έρωτα, την παιδικότητα και την Επανάσταση. Στρέφοντας τη σύριγγα σε αντίθετη κατεύθυνση. Ενάντια στο Σύστημα αυτή τη φορά. Με ένα βέβαιο και σταθερό ελιγμό. Σαν αυτό του βουνού. Του βουνού των ηττημένων – Νικητών!»

Ο συγγραφέας παραθέτει στο τέλος του βιβλίου του συγκεκριμένες ιστορικές μαρτυρίες που δίνουν τον σαφή προσδιορισμό των ιστορικών πληροφοριών που αναφέρονται στο έργο του διαφωτίζοντας έτσι τον αναγνώστη του. Παράλληλα καταθέτει ένα ιατρόλεξο και «ο όχι ενήμερος» της επιστήμης, ο  αμύητος μπορεί να κατανοεί τους όρους που χρησιμοποιεί και αντιλαμβάνεται καλύτερα το συμβολισμό του κειμένου.

Χαρακτηριστικοί της πεζογραφικής καινοτομίας του αλλά και μιας ευρείας θεματικής που προσεγγίζει μέσα από τα τριάντα δύο του διηγήματα είναι και οι τίτλοι των διηγημάτων του: για τη διάσωση της μεσογειακής πασχαλίτσας, δαρβινικό παράδοξο, ίλιγγος περιστροφικού τύπου, διαφορική διάγνωση, ένα αίσθημα υπογλυκαιμίας, οροθετική γραφή, ασθμαίνουσα γραφή, νόσος του κινητικού νευρώνα.

Το «Ιατρικό παράδοξο» είναι ένα πρωτότυπο πεζογραφικό εγχείρημα που στρέφεται στο χτες για να μας δείξει το αύριο με ένα γοητευτικό και εύστοχο τρόπο.

Το βιβλίο του Σπύρου Μπρίκου, Ιατρικό παράδοξο, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μανδραγόρας.