Εκπαιδευτικά προγράμματα του ΕΜΣΤ 2015 – 2016: Μια ανασκόπηση

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του και της προσπάθειας για ενεργό δράση στα πολιτισμικά και εκπαιδευτικά δρώμενα, παρά τις δυσκολίες που το κρατούν ακόμα κλειστό, κατά τους τελευταίους μήνες, πραγματοποίησε μια σειρά Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και δραστηριοτήτων εκτός, σε σχολεία, σε χώρους που δοκιμάζονται από την κρίση και σε ευπαθείς ομάδες.

Σκοπός του Μουσείου είναι να κρατά ζωντανό και να εξελίσσει τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα, αλλά και να προετοιμάσει το κοινό για το άνοιγμά του, μέσα από διαφορετικούς τρόπους γνωριμίας και εξοικείωσης με την σύγχρονη τέχνη.

Ακολουθεί μια ανασκόπηση των προγραμμάτων:

Εκπαιδευτικά Προγράμματα σε Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια

Το ΕΜΣΤ από τον Οκτώβριο του 2015 επισκέπτεται Δημοτικά Σχολεία, Γυμνάσια και Λύκεια της Αττικής, κατόπιν αιτήματός τους, και πραγματοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα προκειμένου μαθητές και εκπαιδευτικοί να εξοικειωθούν με τη σύγχρονη τέχνη. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος παρουσιάζονται και συζητιούνται χαρακτηριστικά έργα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών από τις συλλογές του ΕΜΣΤ, με στόχο τη διαθεματική προσέγγιση σύγχρονων θεμάτων όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, η μετανάστευση, η προσφυγιά, ο πόλεμος, η βία, ο ρατσισμός, ο αποκλεισμός, το φυσικό περιβάλλον και η πόλη, η τέχνη και ο ακτιβισμός κ.ά.

Ειδικά για τους μαθητές του Δημοτικού, μετά την παρουσίαση και συζήτηση, με αφετηρία κάποιο έργο της συλλογής, υλοποιείται εικαστικό εργαστήριο, το οποίο οι μαθητές ολοκληρώνουν το επόμενο διάστημα με την καθοδήγηση του δασκάλου, του εικαστικού ή και του μουσικού του σχολείου. Στο εργαστήριο αξιοποιούνται πρακτικές, τεχνικές και υλικά ανάλογα με αυτά που χρησιμοποιούν οι σύγχρονοι καλλιτέχνες.

Για τα Γυμνάσια και τα Λύκεια επιλέγονται σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς συγκεκριμένες θεματικές στις οποίες επικεντρώνεται η παρουσίαση, με σκοπό την αξιοποίηση της σύγχρονης τέχνης στην υλοποίηση σχεδίων εργασίας (project) ή στον εμπλουτισμό των σχολικών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο του σχολικού προγράμματος.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα και των δύο βαθμίδων εκπαίδευσης συνεχίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους.

Σεμινάρια εκπαιδευτικών των σχολείων ευθύνης της Α΄ και Δ΄ Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών

Η Α΄ και η Δ΄ Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών οργανώνουν σε συνεργασία με το ΕΜΣΤ σεμινάρια εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στόχος τους είναι η εξοικείωση των εκπαιδευτικών με τη σύγχρονη τέχνη και τους τρόπους προσέγγισης των έργων καθώς και η εξοικείωση με βιωματικές μεθόδους αξιοποίησής της στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Εισηγήτρια των σεμιναρίων είναι η Επιμελήτρια Εκπαίδευσης του ΕΜΣΤ Μαρίνα Τσέκου.

Συνεργασία του ΕΜΣΤ με τα Γραφεία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών Θεμάτων της Α΄ Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών και τα τοπικά σχολικά δίκτυα «Το βλέμμα στην πόλη» και «Ανθρώπινα δικαιώματα-δημοκρατία- ενεργός πολίτης».

Το ΕΜΣΤ συνεχίζει και φέτος τη στενή συνεργασία του με τα Γραφεία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών Θεμάτων της Α΄ Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών. Στο πλαίσιο της συνεργασίας αυτής σχεδιάζονται δράσεις, επιμορφωτικές ημερίδες και εκπαιδευτικά προγράμματα, που απευθύνονται στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές σχολείων που ανήκουν στα τοπικά σχολικά δίκτυα «Το βλέμμα στην πόλη» και «Ανθρώπινα δικαιώματα-δημοκρατία-ενεργός πολίτης». Έμφαση δίνεται στα Δημοτικά Σχολεία που γειτνιάζουν με το ΕΜΣΤ, με σκοπό τη δημιουργία ενός ευέλικτου μικρού δικτύου που θα αναδείξει το Μουσείο ως ισχυρό τοπόσημο, θα γίνει σημείο αναφοράς για τους μαθητές και τις οικογένειές τους, και θα συνδέσει λειτουργικά τα σχολεία με αυτό.

Σεμινάριο εκπαιδευτικών σχολείων της Α΄ Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών

Τα Γραφεία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών Θεμάτων της Α΄ Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών σε συνεργασία με το ΕΜΣΤ οργάνωσαν σεμινάριο και εκπαιδευτικό εργαστήριο για 35 εκπαιδευτικούς με θέμα Σύγχρονη Τέχνη και Πόλη, Σύγχρονη Τέχνη και Δικαιώματα. Στόχος του σεμιναρίου ήταν να εξοικειωθούν οι εκπαιδευτικοί με τη σύγχρονη τέχνη και να κατανοήσουν πώς μπορούν να εντάξουν την τέχνη στην εκπαιδευτική διαδικασία προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν τους μαθητές πάνω σε σύγχρονα ζήτημα. Εισηγήτρια του σεμιναρίου ήταν η επιμελήτρια του ΕΜΣΤ Ανίνα Βαλκανά.

Σεμινάριο εκπαιδευτικών σχολείων της Α΄ Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών

Τα Γραφεία Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών Θεμάτων της Α΄ Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Αθηνών σε συνεργασία με το ΕΜΣΤ οργάνωσαν σεμινάριο και εκπαιδευτικό εργαστήριο για 35 εκπαιδευτικούς με θέμα Σύγχρονη Τέχνη και Πόλη, Σύγχρονη Τέχνη και Δικαιώματα. Στόχος του σεμιναρίου ήταν να εξοικειωθούν οι εκπαιδευτικοί με τη σύγχρονη τέχνη και να κατανοήσουν πώς μπορούν να εντάξουν την τέχνη στην εκπαιδευτική διαδικασία προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν τους μαθητές πάνω σε σύγχρονα ζήτημα. Εισηγήτρια του σεμιναρίου ήταν η επιμελήτρια του ΕΜΣΤ Ανίνα Βαλκανά.

Μικροί Hχοεξερευνητές

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για το Δημοτικό με θέμα Μικροί Hχοεξερευνητές υλοποιείται σε τρεις ή τέσσερις συναντήσεις που γίνονται στον χώρο του Μουσείου, στο σχολείο και στην γύρω από το σχολείο περιοχή. Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού αυτού προγράμματος, που βρίσκεται σε εξέλιξη, οι μαθητές κάνουν ασκήσεις εξοικείωσης με τον ήχο, μαθαίνουν να διακρίνουν τους ήχους σε φυσικούς, μηχανικούς και ανθρωπογενείς, κατανοούν την έννοια του ηχοτοπίου, αναζητούν ήχους στον άδειο χώρο του Μουσείου αλλά και μέσα στην πόλη, τους ηχογραφούν και παράλληλα φωτογραφίζουν τις ηχητικές πηγές. Στόχος του προγράμματος είναι οι μαθητές να μάθουν να «βλέπουν»  με τα αυτιά, να γνωρίσουν ηχητικά έργα σύγχρονης τέχνης και τελικά να δημιουργήσουν με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή το δικό τους οπτικοακουστικό έργο, αξιοποιώντας το ηχητικό και φωτογραφικό υλικό που συνέλεξαν κατά τη διάρκεια της περιήγησής τους στο Μουσείο και στην πόλη.

Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε και υλοποιείται από την επιμελήτρια του ΕΜΣΤ Ανίνα Βαλκανά και την Ανδρομάχη Βρακατσέλη, μουσικό και υποψήφια διδάκτορα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Μικροί Ηχοεξερευνητές στο ΕΜΣΤ
ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα
Λίγα λόγια για όλο το πρόγραμμα
 
Το καινοτόμο πρόγραμμα ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα ξεκίνησε το 2009 και περιλαμβάνει συνέργειες με κοινωνικούς φορείς και ομάδες, όπως Μονάδες Απεξάρτησης, Κέντρα για άτομα τρίτης ηλικίας, ομάδες μεταναστών, τη Μονάδα Ακαδημαϊκής Στήριξης και Προσβασιμότητας Φοιτητών με Αναπηρία της ΑΣΚΤ, Σχολεία Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης και Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας σε Φυλακές.
Στόχος του είναι η άρση του κοινωνικού αποκλεισμού, η ενσωμάτωση και η ίση πρόσβαση στην τέχνη. Το 2012 το ΕΜΣΤ Χωρίς Σύνορα βραβεύτηκε από το CECA (Committee for Education and Cultural Action του ICOM International) ανάμεσα στις 10 Καλύτερες Πρακτικές Μουσείων στον ετήσιο διεθνή διαγωνισμό που οργανώνει ενώ παρουσιάζεται και στον ειδικό τόμο με τίτλο Best Practice I, A tool to improve museum education internationally.

Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών – Ιούλιος 2015
 
Το ΕΜΣΤ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, άνοιξε τις πόρτες του στο Φωτογραφικό Εργαστήρι 18 Άνω, την Πέμπτη 2 Ιουλίου 2015, ώστε να πραγματοποιήσει στον χώρο του Μουσείου την τακτική του συνάντηση. Κατά την επίσκεψή τους, τα μέλη της ομάδας περιηγήθηκαν, γνώρισαν και οικειοποιήθηκαν, μέσα από τη φωτογραφική πρακτική, το νέο κτήριο του Μουσείου.

Στις φωτογραφημένες ομαδικές δράσεις οι φωτογράφοι της ομάδας αλληλεπίδρασαν μεταξύ τους, ενσωματώθηκαν στον χώρο, αξιοποίησαν τη γεωμετρία, το φως και τη σκιά, δημιούργησαν και επικοινώνησαν εικαστικά την εμπειρία τους.

Στο σύντομο βίντεο που δημιούργησαν, με τίτλο “Ακολούθησε κι εσύ την πορεία εξερεύνησης του νέου κτηρίου του ΕΜΣΤ από το Φωτογραφικό Εργαστήρι 18 Άνω”, ο θεατής μπορεί μαζί τους να εξερευνήσει τους προς το παρόν άδειους εκθεσιακούς χώρους του νέου κτηρίου του ΕΜΣΤ, από το υπόγειο έως την ταράτσα.

Η συνεργασία του ΕΜΣΤ με το Φωτογραφικό Εργαστήρι 18 Άνω ξεκίνησε το 2009.
 
Οργάνωση: Μαρίνα Τσέκου, Σταμάτης Σχιζάκης

Μέσα στο ΕΜΣΤ από το Φωτογραφικό Εργαστήρι 18 Άνω
Συνεργασία με το 2ο ΣΔΕ Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού
Νοέμβριος – Δεκέμβριος 2015

Το ΕΜΣΤ πραγματοποίησε εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο 2ο ΣΔΕ Καταστήματος Κράτησης Κορυδαλλού με θέμα την ταυτότητα και την εικόνα του εαυτού. Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε από τις Επιμελήτριες Μαρίνα Τσέκου και Ανίνα Βαλκανά και υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή των καλλιτεχνών Τζένιφερ Νέλσον και Δημήτρη Κοτσαρά. Αρχικά οι επιμελήτριες του Μουσείου επισκέφτηκαν δύο φορές το σχολείο για να παρουσιάσουν και να συζητήσουν με τους μαθητές έργα σχετικά με τους διαφορετικούς τρόπους και τα διαφορετικά μέσα απεικόνισης του εαυτού. Ακολούθησαν άλλες έξι συναντήσεις στις οποίες η Τζένιφερ Νέλσον και ο Δημήτρης Κοτσαράς πραγματοποίησαν βιωματικό καλλιτεχνικό εργαστήριο με σκοπό την καλλιτεχνική έκφραση μέσα από τη δημιουργία μάσκας από γύψο και άλλα υλικά, αλλά και μέσα από τον λόγο, την κίνηση, το θεατρικό δρώμενο. Η όλη δράση βιντεοσκοπήθηκε με σκοπό την παραγωγή ενός τελικού έργου.

Εκπαιδευτικό εργαστήριο Το σπίτι μου – Δεκέμβριος 2015

Ο σύλλογος γονέων και κηδεμόνων του 13ου Δημοτικού Αθηνών σε συνεργασία με το ΕΜΣΤ οργάνωσε εκπαιδευτικό εργαστήριο με θέμα Το σπίτι μου για τους μαθητές του σχολείου και τα παιδιά του Παιδικού Χωριού SOS. Το εργαστήριο υλοποίησε η εικαστικός Αϊλίν Μπότσφορντ.

Συνεργασία με τη Μονάδα Απεξάρτησης Αλκοολικών – Τοξικομανών 18 Άνω
Ιανουάριος 2016 – Μάρτιος 2016
 
Το ΕΜΣΤ οργάνωσε εκπαιδευτικό πρόγραμμα, με τίτλο Φτιάχνω το δικό μου σπιτικό, για τα μέλη του ειδικού, κλειστού προγράμματος γυναικών του 18 Άνω. Αρχικά, παρουσιάστηκαν στις θεραπευόμενες έργα σύγχρονης τέχνης με θέμα το σπίτι με σκοπό να αναλυθούν ποικίλες πτυχές του: το σπίτι ως οίκημα, οι καθημερινές συνήθειες, η συνύπαρξη και οι ενδοοικογενειακές σχέσεις, οι πολλαπλοί ρόλοι της γυναίκας και η γυναικεία ταυτότητα, το σπίτι ως καταφύγιο ή ως τόπος απομόνωσης και περισυλλογής αλλά και ως χώρος εγκλωβισμού, το ιδεατό σπίτι, το σπίτι ως προσωπική ανάμνηση ή ως κομμάτι του εαυτού μας. Παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν έργα των καλλιτεχνών Έμιλυ Ζασίρ, Νίκης Καναγκίνη, Λος Καρπιντέρος, Κιμσούτζα, Σοφία Κοσμάογλου, Ντάρα Μπίρμπαουμ, Λίας Ναλμπαντίδου, Λούσι Όρτα, Ντόναλντ Ρόντεϊ, Μάρθα Ρόσλερ, Ντο Χο Σου, Μόνα Χατούμ.

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε εικαστικό εργαστήρι κατά το οποίο, οι συμμετέχουσες δημιούργησαν τα δικά τους σπιτικά χρησιμοποιώντας ποικίλα υλικά και μέσα έκφρασης (χαρτόνι, χρώμα, ύφασμα, αντικείμενα, γραπτός λόγος, κ.ά.) αποδίδοντάς τους συμβολισμούς και νοήματα. Η δράση συνεχίστηκε στον κήπο του σπιτιού όπου διαμένουν κατά το διάστημα της θεραπείας τους. Εκεί η κάθε μια επέλεξε ένα σημείο του κήπου στο οποίο τοποθέτησε το σπιτικό της δημιουργώντας τελικά μια κοινότητα.

Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από την επιμελήτρια εκπαίδευσης Μαρίνα Τσέκου με τη συνεργασία της καλλιτέχνιδας Αϊλίν Μπότσφορντ.

Συνεργασία με το Δίκτυο Μεταναστριών στην Ελλάδα «Μέλισσα» – Φεβρουάριος 2016

Το πρόγραμμα με τίτλο Φτιάχνω το δικό μου σπιτικό, όπως περιγράφεται παραπάνω, υλοποιήθηκε επίσης και σε ομάδα μεταναστριών σε συνεργασία με το Δίκτυο Μεταναστριών στην Ελλάδα «Μέλισσα». Τα διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα από τα οποία οι συμμετέχουσες προέρχονταν προσέδωσαν στο πρόγραμμα και στα σπιτάκια τα οποία τελικά δημιουργήθηκαν μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πολυπολιτισμική πολυμορφία.  

Συνεργασία με το 2ο ΣΔΕ Φυλακών Τρικάλων –  Μάρτιος  2016
 
Στο πλαίσιο της συνεργασίας του 2ου ΣΔΕ Φυλακών Τρικάλων με το United World College of the Adriatic, κατά την οποία τα δυο σχολεία, κάθε χρόνο, υλοποιούν ένα κοινό πρότζεκτ, διάρκειας μιας εβδομάδας, το Γραφείο Εκπαίδευσης του ΕΜΣΤ κλήθηκε να υλοποιήσει το φετινό τους πρότζεκτ. Συγκεκριμένα την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου η Επιμελήτρια Εκπαίδευσης Μαρίνα Τσέκου επισκέφτηκα το ΣΔΕ και υλοποίησε το πρόγραμμα με τίτλο Φτιάχνω το δικό μου Σπιτικό, στο οποίο συμμετείχαν 10 μαθητές του ΣΔΕ και 6 του κολλεγίου. Στο τέλος του προγράμματος οι μαθητές επέλεξαν ένα σημείο του προαύλιου χώρου του σχολείου για να «στήσουν το δικό τους σπιτικό» δημιουργώντας έτσι ένα πολυπολιτισμικό χωριό.

Οι δραστηριότητές συνεχίζονται.