Λυδία Κονιόρδου: Το έργο του Χειμωνά αφυπνίζει βαθιές περιοχές της ψυχής

Η Ομάδα Χρώμα και ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής, μετά την επιτυχημένη πρώτη συμμετοχή τους στο Φεστιβάλ Αθηνών, παρουσιάζουν στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης τον «βασιλιά της Ασίας», μία ιδιαίτερη σκηνική σύνθεση που βασίζεται στο μεταφραστικό και πεζογραφικό έργο του Γιώργου Χειμωνά, με τη Λυδία Κονιόρδου σε έναν αινιγματικό, πολλαπλών ερμηνειών, ρόλο (!)

Με αφορμή την παράσταση, η σπουδαία ηθοποιός μας μίλησε για τον προφητικό λόγο του Χειμωνά, για το “χειροποίητο” στο θέατρο, για την υποκριτική διδασκαλία, και για πολλά άλλα.

Κι επειδή, όπως αναφέρει και η ίδια, «τα κείμενα του Γιώργου Χειμωνά {…} είναι η κατάλληλη στιγμή να ακουστούν ξανά μέσα από θεατρική μορφή», περιμένουμε με ενδιαφέρον να την δούμε να ενσαρκώνει επί σκηνής τις λογοτεχνικές ηρωΐδες του ή αν θέλετε, «την ερωμένη, την μητέρα, την αδελφή, τον ανεκπλήρωτο έρωτα, την φίλη-alter ego του ποιητή».

Μέχρι τότε, διαβάστε όσα μας είπε και πάρτε μία γεύση από τις πρώτες φωτογραφίες της παράστασης, που μόλις δημοσιεύτηκαν.

Συνέντευξη: Ερριέττα Μπελέκου

Culturenow.gr: Με την έναρξη της φετινής θεατρικής σεζόν, θα έχουμε την ευκαιρία να σας δούμε στην παράσταση του Κωνσταντίνου Χατζή και της Ομάδας Χρώμα, «Ο βασιλιάς της Ασίας», που πρόκειται να παρουσιαστεί στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Πείτε μας λίγα λόγια γι’ αυτή την σκηνική σύνθεση, που είναι εμπνευσμένη από το έργο του Γιώργου Χειμωνά.

Λυδία Κονιόρδου: Πρόκειται για μία ιδέα του Κωνσταντίνου Χατζή που συζητούσαμε ήδη από την εποχή της συνεργασίας μας στην παράσταση “Ουρανός Κατακόκκινο” της Λ. Αναγνωστάκη. Με τον καιρό η ιδέα πήρε μορφή και συμπυκνώνεται στην σχέση του δημιουργού με το δημιούργημά του, και μάλιστα σε μία περίοδο όπου το “τέλος” είναι εμφανές ότι έρχεται. Με αυτή την οπτική το έργο του Χειμωνά αποδεικνύεται, εκτός των άλλων αρετών του και προφητικό, αν σκεφτεί κανείς ότι κάποια κείμενα τα έγραψε σε ηλικία 19 ετών. Συνυπάρχουν λοιπόν  ο δημιουργός-ποιητής, τον οποίο θα ερμηνεύσει ο Βαγγέλης Παπαδάκης, και  διαδοχικά δημιουργήματά του, όπως ενσαρκώνονται στο πρόσωπο γυναικείων μορφών.

Culturenow.gr: Μπορείτε να μας αποκαλύψετε κάποιες από τις λογοτεχνικές ηρωΐδες –ή και υπαρκτά πρόσωπα από τη ζωή του- που καλείστε να ενσαρκώσετε επί σκηνής;

Λ. Κ.: Είναι ηρωίδες από διάφορα κείμενά του. Όσοι γνωρίζουν το έργο του θα τα αναγνωρίσουν. Όσοι δεν το γνωρίζουν θα τα συνδέσουν με γνώριμα πρόσωπα της ζωής, την ερωμένη, την μητέρα, την αδελφή, τον ανεκπλήρωτο έρωτα, την φίλη-alter ego του ποιητή.

Culturenow.gr: Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που κάνουν το έργο του Χειμωνά, πεζογραφικό αλλά και μεταφραστικό, να ξεχωρίζει και να είναι τόσο διαχρονικό;

Λ. Κ.: Έχει έναν πολύ προσωπικό τόνο, με τολμηρή και απρόβλεπτη χρήση της γλώσσας, που αφυπνίζει βαθιές περιοχές της ψυχής. Ο λόγος του, προφορικός, συνειρμικός, έχει ταυτόχρονα τέτοια συμπύκνωση που μόνο σε μεγάλα κλασσικά έργα συναντά κανείς. Γι’ αυτό και συγγενεύει με το τραγικό είδος και το μεγάλο θέατρο του Σαίξπηρ.

Culturenow.gr: Με τον σκηνοθέτη και την ομάδα του είχατε “συναντηθεί” το 2012 σε μία παράσταση αποτελούμενη από τα δύο έργα της Λούλας Αναγνωστάκη, «Ο ουρανός κατακόκκινος» και «Σε σας που με ακούτε». Τι είναι αυτό που εκτιμάτε σε αυτή την ομάδα και επιλέγετε να συνεργαστείτε για δεύτερη φορά μαζί τους;

Λ. Κ.: Έχει ενδιαφέρον μία φρέσκια ματιά πάνω στα κείμενα, που όμως συνδυάζεται με την γνώση , το σεβασμό και την αγάπη για τα κείμενα αυτά. Επίσης η ομάδα αυτή δουλεύει με τον τρόπο του “χειροποίητου”, κάτι που εμένα προσωπικά με αφορά, στο θέατρο.

Culturenow.gr: Όταν δεν σκηνοθετείτε, αφήνεστε στο σκηνοθετικό όραμα ή νιώθετε την ανάγκη να εκφράσετε την άποψή σας;

Λ. Κ.: Είναι πάντα σαφής μέσα μου η κάθε λειτουργία. Όταν συνεργάζομαι σαν ηθοποιός έχω μοναδική έγνοια να καταλάβω πώς ο σκηνοθέτης ονειρεύεται το έργο, με ποιό τρόπο προτείνει να δουλευτεί, κι εγώ προσφέρω την τέχνη μου για την υλοποίηση της ιδέας του σκηνοθέτη. Αυτό , θέλω να πιστεύω, μου εξασφαλίζει κι εμένα διαρκή εξέλιξη και ουσιαστική καλλιτεχνική άσκηση.

Culturenow.gr: Εκτός από τις πολλές άλλες ιδιότητές σας (ηθοποιός, σκηνοθέτης, διευθύντρια  του Κέντρου Αρχαίου Δράματος «Δεσμοί» κ.α), είστε και δασκάλα υποκριτικής από το 1985. Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται σήμερα η υποκριτική διδασκαλία στη χώρα μας; Τι συμβουλεύετε τους νέους ηθοποιούς που θέλουν να μπουν στον μαγικό κόσμο του θεάτρου;

Λ. Κ.: Σήμερα η παιδαγωγική προσέγγιση της τέχνης του θεάτρου ακολουθεί αυτό που συμβαίνει γενικότερα στον πολιτισμό μας. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να είναι αλλιώς. Βρίσκεται σε ένα πέρασμα, όπου πρέπει κάτι να αφήσει και κάτι νέο να αναδυθεί. Έτσι συναντά κανείς μία πλειάδα προσεγγίσεων. Άλλες θα μπορούσε να τις πει κανείς πιο εμπειρικές, που ακολουθούν τον τρόπο των παλιών μαστόρων που πρέπει ο μαθητής πρώτα να τους μιμηθεί ή να τους “κλέψει” και σιγά σιγά να καταλάβει την τέχνη τους. Από την άλλη υπάρχουν προσεγγίσεις που στηρίζονται πιο πολύ στις μεθόδους του ψυχολογικού δράματος, ή του σύγχρονου θεάτρου που απαιτεί  ικανότητα αυτοσχεδιασμού και πιο τολμηρών τρόπων έκφρασης.

Προσωπικά μου αρέσει να διδάσκω την μέθοδο προσέγγισης του είδους του ποιητικού, μη ψυχολογικού θεάτρου. Θεωρώ ότι αποκαλύπτει τις κρυμμένες δυνατότητες των μαθητών και επιτρέπει την εκφραστική αναζήτηση, τον πειραματισμό και άρα την  εξέλιξη, αποφεύγοντας έτσι τα πάσης φύσεως κλισέ, ακόμα και λεγόμενα “μοντέρνα”. Το μόνο που μπορώ να πω στο μαθητή, είναι να ακούει την εσωτερική του φωνή, να είναι ειλικρινής και αυθεντικός και να δουλεύει με μεράκι. Επίσης όταν καταλάβει ότι διαθέτει αυτόν τον “δαίμονα” που λέμε ταλέντο, να μην το εκποιήσει φτηνά με επιπόλαιες επιλογές, και να το προφυλάξει από  την τύχη που επιφυλάσσει η αγορά για τα  αναλώσιμα προϊόντα.

Culturenow.gr: Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια βιώνει μία εποχή γενικότερης -πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής- κρίσης. Ο Φρήντριχ Χαίλντερλιν αναρωτιόταν «τι χρειάζεται η τέχνη, ο πολιτισμός σε τέτοιους μικρόχαρους καιρούς». Ποια είναι η δική σας απάντηση;

Λ. Κ.: Κυρίως σε τέτοιους καιρούς κρίσης χρειάζεται η τέχνη και η πνευματική αναζήτηση γενικότερα. Οι περίοδοι κρίσεις δεν είναι τίποτα άλλο από τις υλοποιήσεις αλλαγών μεγάλων στο πνευματικό επίπεδο. Η ανθρωπότητα δεν μπορεί και δε θέλει άλλο να πορεύεται όπως πριν, ή ακόμα οι ακραίες μορφές αδικίας, απληστίας και ιδιοτέλειας καλούν τις κοινωνίες σε αφύπνιση της συνείδησης και επαναπροσδιορισμό των αξιών τους, των επιδιώξεων και των προτεραιοτήτων του τρόπου ζωής. Σήμερα με την παγκοσμιοποίηση, βλέπουμε πια καθαρά πόσο αλληλοεξαρτώμενες είναι οι κοινωνίες μας και οι ζωές του καθενός από εμάς, και πόσο τυφλό και ανόητο είναι να κυνηγάμε μόνο την ατομική και ιδιωτική μας υπόθεση, αδιαφορώντας για τον διπλανό μας και το δημόσιο συμφέρον.

Κανείς δεν είναι στο απυρόβλητο, επομένως η συμπόνια, η αλληλεγγύη, η αποδοχή του Άλλου είναι πνευματικές αξίες και ιδέες που εκφράζονται και διαδίδονται και μέσα από τις μορφές της τέχνης. Γι’ αυτό και ο κόσμος, παρά την κρίση, δεν παύει να πηγαίνει στο θέατρο.

Culturenow.gr: Επιστρέφοντας στον «βασιλιά της Ασίας», τι πιστεύετε πως μπορεί να προσφέρει αυτή η παράσταση στους θεατές, αλλά και σε σας την ίδια;

Λ. Κ.: Αυτά τα κείμενα του Γιώργου Χειμωνά εμένα προσωπικά με συγκινούν, είναι η κατάλληλη στιγμή να ακουστούν ξανά μέσα από θεατρική μορφή. Απαιτούν από μένα να υπερβώ ότι έχω κάνει μέχρι τώρα. Μακάρι να τα καταφέρω και να μεταδώσω την ποίηση και την τόλμη του λόγου του Γ. Χειμωνά.

Culturenow.gr: Κλείνοντας, υπάρχουν κάποια επόμενα καλλιτεχνικά σχέδια; Αν ναι, θα θέλατε να τα μοιραστείτε μαζί μας;

Λ. Κ.: Από την ανακοίνωση του προγράμματος του Εθνικού, προβλέπεται  να επαναληφθεί η Φλαντρώ. Παράλληλα θα ασχοληθώ με την διδασκαλία, κυρίως πάνω στο αρχαίο δράμα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Άμεσα στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.

Η Ομάδα Χρώμα και ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Χατζής, παρουσιάζουν στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης την παράσταση «Ο βασιλιάς της Ασίας», με την Λυδία Κονιόρδου, από τις 20 Οκτωβρίου μέχρι τις 25 Νοεμβρίου 2014.