Μιρέλα Πάχου: Στα ΔΙΚΤΥΑ της μουσικής

Γύρω μας υπάρχει ένα παράλληλο, ψηφιακό σύμπαν που, με έναν πρωτοφανή στην ανθρώπινη ιστορία τρόπο, δε σταματά ούτε στιγμή να μας εκπλήσσει. Ο λόγος δεν έχει να κάνει μόνο με το συνεχώς αυξανόμενο μέγεθός του, ούτε με την εντυπωσιακή του ποικιλότητα, αλλά με την καθιέρωση, στο πλαίσιό του, μιας ολοκαίνουργιας οικουμενικής αξίας, την οποία νυχθημερόν χρησιμοποιούμε και απολαμβάνουμε: τη δημιουργία, τη δημοσίευση και το διαμοιρασμό περιεχομένου από εμάς, τους χρήστες.

Γύρω μας υπάρχει ένα παράλληλο, ψηφιακό σύμπαν που αφορά την ανθρώπινη επικοινωνία σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, την εκπαίδευση και την επιμόρφωση, την τέχνη, την καθημερινότητα, την ίδια τη ζωή. Αν το WEB 1.0 οδήγησε την πληροφορία στους ανθρώπους, το WEB 2.0 οδηγεί τους ανθρώπους στην πληροφορία, επισημαίνει ο Paul Miller. O ίδιος μιλάει για εξέλιξη και επανάσταση, σε ισόποσες δόσεις. Ανατρέποντας ριζικά κατεστημένες πολιτισμικές πρακτικές και μεταμορφώνοντας το χρήστη από παθητικό δέκτη σε ενεργητικό πομπό, το Συμμετοχικό Διαδίκτυο απαιτεί μετασχηματισμούς της σκέψης, της ανάγνωσης και της γραφής, της κίνησης στο χώρο και το χρόνο, αλλά και των τρόπων δημιουργίας, απόλαυσης, κατανάλωσης αλλά και (πνευματικής) ιδιοκτησίας των πολιτισμικών αγαθών..

Γύρω μας υπάρχει ένα παράλληλο, ψηφιακό σύμπαν γεμάτο μουσικές. Στον Παγκόσμιο Ιστό των περίπου πενήντα δισεκατομμυρίων ιστοσελίδων, εκατομμύρια άνθρωποι (περισσότεροι παρά ποτέ) ψάχνουν, ακούν, μοιράζονται και αγοράζουν μουσική. Συγκροτήματα και καλλιτέχνες μετακινούνται με μεγάλη ελευθερία, αξιοποιούν τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης για ενημέρωση και επικοινωνία, δημοσιοποιούν αμεσότερα τη μουσική τους στο ευρύ κοινό, πωλούν ψηφιακά αντίτυπα της δουλειάς τους, συχνά γίνονται γνωστοί χωρίς τη στήριξη κάποιας δισκογραφικής εταιρείας. Οι ίδιοι ιδρύουν μικρές μη κερδοσκοπικές εταιρίες, χτίζουν και διατηρούν επαφή με τους μουσικούς όλου του κόσμου, παρακολουθούν ό,τι καινούριο κυκλοφορεί, ακούν σχόλια και κριτικές, μελετούν, επεκτείνουν τον χωροχρόνο που κινούνται και δημιουργούν.

Στη νέα, άυλη πραγματικότητα που διαμορφώνει η ψηφιακή επανάσταση, η μουσική ζει και βασιλεύει. Αιώνια και άφθαρτη (χάρη στη ψηφιοποίηση) και απολύτως πιστά αναπαραγόμενη, γίνεται αποθηκευμένο αρχείο στην επιφάνεια εργασίας και πληροφορία, ρέουσα στον κυβερνοχώρο και άρα προσιτή σε όλους τούς (ψηφιακά εγγράμματους) χρήστες. Οι τελευταίοι, επιλέγοντας, άλλοτε τη νόμιμη οδό του ψηφιακού μοιράσματος και άλλοτε την “πειρατεία” (πρόσφατες έρευνες φέρουν τους “πειρατές” να αγοράζουν έως και τρεις φορές περισσότερη μουσική από τους νόμιμους χρήστες ), γεμίζουν σκληρούς δίσκους με δισκογραφίες, ανακαλύπτουν νέους καλλιτέχνες, αποκτούν πρόσβαση σε άπειρες μουσικές: από ηχογραφήσεις-ντοκουμέντα με ρεμπέτικα της Κατοχής μέχρι παραστάσεις της Κρατικής Όπερας της Βιέννης (από τις 27 Οκτωβρίου με διαθέσιμους υπότιτλους στα αγγλικά, τα κορεάτικα και τα γερμανικά!).

Γύρω μας υπάρχει ένα παράλληλο, ψηφιακό σύμπαν γεμάτο εκπλήξεις! Το YouTube ανακοινώνει τη δημιουργία μιας μουσικής βιβλιοθήκης απ’ όπου οι χρήστες μπορούν να κατεβάσουν μουσική – περίπου 150 τραγούδια – ατελώς. Την ίδια εποχή το βρετανικό δίκτυο BBC παρουσιάζει μια νέα μουσική υπηρεσία, ονόματι Playlister, που επιτρέπει στους ακροατές να αποθηκεύουν τα αγαπημένα τους κομμάτια που παίζονται στο BBC και να δημιουργούν προσωπικές λίστες. Οι αλλαγές είναι ραγδαίες και συνεχείς και το τοπίο εντελώς ρευστό, τόσο για τη μουσική βιομηχανία και τους καλλιτέχνες, όσο και για τους ακροατές. Ο νέος κόσμος μπορεί να μην είναι προβλέψιμος όπως ο παλιός, αλλά είναι πολύ περισσότερο ενδιαφέρων, συναρπαστικός και ελπίζω πιο δημοκρατικός, λέει ο Peter Gabriel.

Γύρω μας υπάρχει ένα παράλληλο, ψηφιακό σύμπαν που εύλογα εγείρει προβληματισμούς και προκαλεί ισχυρές αναταράξεις. Η πτώση των πωλήσεων, τα δικαιώματα των δημιουργών, η ηλεκτρονική πειρατεία – κατ’ ουσία κλοπή της δημιουργικότητας κάποιων ανθρώπων – η αντίφαση της χρήσης μιας τεχνολογίας με νόμιμα μέσα την ίδια στιγμή που η ίδια τεχνολογία χρησιμοποιείται παράνομα για δωρεάν διάθεση του ίδιου προϊόντος. Κλείστε το internet, καταστρέφει την τέχνη, φωνάζει ο Elton John. Όμως πόσο καταστροφική μπορεί να είναι η περισσότερη ελευθερία,  στην προκειμένη περίπτωση η ελευθερία διανομής και απόλαυσης της τέχνης από όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό;

Η γράφουσα είναι πεπεισμένη ότι η ψηφιακή επανάσταση αλλάζει δραματικά τα δεδομένα στον τρόπο που παράγεται και διανέμεται η μουσική. Ότι κυρίαρχο χαρακτηριστικό της νέας εποχής είναι η θεμελίωση μιας απευθείας σχέσης καλλιτέχνη – κοινού, χωρίς διαμεσολαβήσεις. Ότι σήμερα, όπως και σε κάθε εποχή, ο καλλιτέχνης έχει απόλυτο και αποκλειστικό δικαίωμα πάνω στο έργο του, δικαίωμα που του δίνει τη δυνατότητα να το εκμεταλλεύεται (περιουσιακό δικαίωμα) και να προστατεύει τον προσωπικό του δεσμό με αυτό (ηθικό δικαίωμα).

Ταυτόχρονα, είναι πεπεισμένη ότι στις μέρες μας, αν κάποιος δεν θέλει να συμμετέχει στις νέες τεχνολογίες, όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί, η ιστορία δεν θα σταματήσει στο κατώφλι του, αλλά θα τον προσπεράσει . Ότι τα κοινωνικά δίκτυα έχουν τη δυνατότητα να φέρουν σε επαφή τους ανθρώπους, να συμβάλλουν στην αποτελεσματική διάδοση των ιδεών, της καινοτομίας και της πληροφόρησης. Ότι τα δίκτυα της μουσικής, έχουν μια δυναμική που δεν μπορούμε (αλλά ούτε και θέλουμε) να αγνοήσουμε.

Γύρω μας υπάρχει ένα μουσικό, ψηφιακό σύμπαν που μπορεί να εµπλουτίσει, να οµορφύνει, να κάνει πιο εύκολη, αλλά και πιο μελωδική, τη ζωή µας. Εννοείται, υπό προϋποθέσεις. Την προσαρµογή της νοµοθεσίας στο νέο, ψηφιακό περιβάλλον, με σεβασμό όλων των δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, την ανάπτυξη νέων, ασφαλών τεχνολογιών για ηλεκτρονικές υπηρεσίες προς τους καταναλωτές, το σεβασμό της ιδιωτικότητας, την καλλιέργεια μιας κουλτούρας ενεργούς συμμετοχής, την εμβάθυνση στην κατανόηση της λειτουργίας των δικτύων.

Γύρω μας υπάρχει ένα μουσικό ψηφιακό σύμπαν, διατεθειμένο να πείσει (εμάς και τον Elton John) για τις δυνατότητες και τις προθέσεις του.
 

Info: Η Μιρέλα Πάχου γεννήθηκε στη Ρόδο το 1986. Το 2010 ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές  και μεταπτυχιακές της σπουδές στο Τμήμα Νομικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και σήμερα είναι υποψήφια διδάκτορας στον Τομέα Δημοσίου Δικαίου του ίδιου Τμήματος. Έχει πτυχίο πιάνου από το Ωδείο του Πολιτιστικού Οργανισμού Δήμου Ρόδου με βαθμό Άριστα και έχει παρακολουθήσει μαθήματα ακορντεόν από τον Ηρακλή Βαβάτσικα. Έχει συνεργαστεί με τους: Μιλτιάδη Πασχαλίδη, Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Νότη Μαυρουδή, Βασίλη Καζούλη, Διονύση Σαββόπουλο, Βασίλη Παπακωνσταντίνου, Σάκη Μπουλά, Γιάννη Ζουγανέλη, Κίτρινα Ποδήλατα, Γιάννη Κούτρα και έχει συμμετοχές σε δισκογραφικές δουλειές των Μιλτιάδη Πασχαλίδη, Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, Νότη Μαυρουδή και Γιάννη Ζουγανέλη.  Τη χρονιά που πέρασε, συμμετείχε ως σολίστ ακορντεόν: στη μεγάλη συναυλία του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα στο Καλλιμάρμαρο («Οι Άγγελοι ζουν ακόμη στη Μεσόγειο), με συμμετοχές των  Adamo, Carotone, Christophe κ.α, στο αφιέρωμα  του Διονύση Σαββόπουλου «Μάνος Χατζιδάκις τώρα» στο Ηρώδειο και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στον «Μουσικό Εσπερινό» του Νότη Μαυρουδή  και  στην εκδήλωση «12 heures pour la Grèce» στις Βρυξέλλες.

* Αναδημοσίευση από το περιοδικό Culturenow Mag, τεύχος 27