Την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2014 και ώρα 20.00 εγκαινιάζεται στο Κτήριο της οδού Πειραιώς του Μουσείου Μπενάκη, η έκθεση «Εν απουσία θέματος. Φωτογραφίες του Michael Somoroff και του August Sander».

Πρόκειται για ένα σπαρακτικό φόρο τιμής του Michael Somoroff στο μνημειώδες έργο του θρυλικού γερμανού φωτογράφου August Sander, «Άνθρωποι του 20ού αιώνα» (Menschen des 20 Jarhunderts). Η έκθεση αποτελεί ένα στοχαστικό όσο και παράφορο διαλογισμό πάνω στη μνήμη, τη φαντασία, την ανθρώπινη αντοχή και τη δημιουργικότητα.    

Η πρωτοτυπία αυτής της δουλειάς εδράζεται στην οξυδερκή παρατηρητικότητα και την ανεπτυγμένη ικανότητα ερμηνείας του Somoroff. Η έκθεση «Εν απουσία θέματος» μας επιτρέπει να επανεξετάσουμε το έργο του August Sander και να κατανοήσουμε τον πλούτο των προθέσεών του. Σε όλες τις φωτογραφίες του August Sander, ο Michael Somoroff έχει διαγράψει το θέμα διατηρώντας μόνο το φόντο. Η πρωτοφανής ψηφιακή επανάσταση έφερε στο προσκήνιο τη δυνατότητα της επεξεργασίας των εικόνων. Με τη χρήση λογισμικού ο Somoroff αφαίρεσε αυτό που πάντα θεωρούσαμε ως το «ουσιώδες στοιχείο» ‒ το θέμα, το πορτρέτο. Το φόντο, που πριν αποτελούσε δευτερεύον συστατικό, τώρα έρχεται σε πρώτο πλάνο μεταβάλλοντας τελείως τις αρχικές εικόνες και μεταφέροντάς τις στο “μεταμοντέρνο” ιδίωμα όπου πλέον δικαιωματικά ανήκουν.

Η έκθεση «Εν απουσία θέματος» αποτελεί τέλειο παράδειγμα λεπτής ισορροπίας ανάμεσα στην αλχημεία και την έρευνα. Ο εννοιολογικός και ανθρωπιστικός προσανατολισμός των εικόνων του Somoroff καταδεικνύει τη δύναμη και την αισθητική ποιότητα της δημιουργίας του August Sander, ακόμη και χωρίς την παρουσία του ανθρώπινου στοιχείου. Εδώ δεν πρόκειται για τη γνωστή έννοια της φωτογραφίας, αλλά για την ιδέα της δημιουργικότητας. Οι εικόνες αγκαλιάζουν την ευκαιρία και την αποδοχή. Αυτό που αποζητά ο Somoroff είναι να αποδείξει πως η μεταμοντέρνα τέχνη δεν βγήκε από τη ρότα της, αλλά διαθέτει ρίζες, παράδοση και συνέχεια.

ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!

August Sander

Ο August Sander έχει χαρακτηριστεί ως ο πιο σημαντικός Γερμανός φωτογράφος πορτρέτων των αρχών του 20ού αιώνα. Το πρώτο του βιβλίο  Face of Our Time (Antlitz der Zeit) εκδόθηκε το 1929. Η αμφιλεγόμενη αυτή έκδοση, που αποτελούσε μια συλλογική προσωπογραφία της γερμανικής κοινωνίας του μεσοπολέμου, εμπλουτίσθηκε με τα χρόνια και εξελίχθηκε στο People of the 20th Century (Menschen des 20 Jahrhunderts), το έργο ζωής του φωτογράφου. Το Face of Our Time περιλάμβανε μια επιλογή από 60 πορτρέτα ως αντιπροσωπευτικό δείγμα της κοινωνίας την περίοδο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ο Sander, υιοθετώντας μια αυστηρά μη πολιτική στάση, αποπειράθηκε να καταρτίσει μια περιεκτική φωτογραφική χαρτογράφηση όλων των διαφορετικών ενασχολήσεων, επαγγελμάτων και κοινωνικών τάξεων που αποτελούσαν την εθνική κοινωνική διάρθρωση στα χρόνια αμέσως μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η σειρά χωρίζεται σε επτά ενότητες: ο γεωργός , ο ειδικευμένος τεχνίτης, η γυναίκα, οι τάξεις και τα επαγγέλματα, οι καλλιτέχνες, η πόλη και οι παρίες (άστεγοι, απόμαχοι κ.λπ.). Ο Sander φωτογράφισε ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα και δημιούργησε έναν τυπολογικό κατάλογο με περισσότερες από 600 φωτογραφίες Γερμανών πολιτών. Κάθε πρόσωπο έπαιρνε πόζα με επίσημο ύφος και η ταυτότητά του προσδιοριζόταν μόνο από τη λεζάντα που αποκάλυπτε την κοινωνική του θέση.    

Η φιλοδοξία του August Sander ήταν να συνθέσει μια καθολική προσωπογραφία της ανθρωπότητας, να καταρτίσει μια μνημειώδη τεκμηρίωση. Μέσα από τα πορτρέτα του, βλέπουμε ένα δημιουργό να επιχειρεί να καταγράψει, να συστηματοποιήσει και να οργανώσει μια σύγχρονη τυπολογία ανθρώπων, προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα τις μεταβαλλόμενες έννοιες της τάξης, της φυλής, του επαγγέλματος, της εθνικότητας και άλλων στοιχείων ταυτότητας. Έτσι οι εικόνες του, όπως άλλωστε κι ο ίδιος επιδίωξε, αποτελούν απεικονίσεις τύπων και όχι πορτρέτα ατόμων.

Michael Somoroff

Ο Michael Somoroff, γιος του γνωστού εμπορικού φωτογράφου Ben Somoroff, γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1957. Σπούδασε Τέχνες και Φωτογραφία στο New School for Social Research, βοηθώντας παράλληλα τον πατέρα του στο στούντιο, στις εξωτερικές φωτογραφίσεις και στο σκοτεινό θάλαμο. Η πρώτη του έκθεση πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1979 στο Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας της Νέας Υόρκης κάτω από την προσωπική επίβλεψη του Cornell Capa, εγκαινιάζοντας την καριέρα του νεαρού Somoroff. Το 1978, σε ηλικία μόλις είκοσι ενός ετών, άνοιξε το δικό του στούντιο φωτογραφίας και πολύ σύντομα άρχισε να συνεργάζεται με όλα τα σημαντικά περιοδικά της Νέας Υόρκης και της Ευρώπης.

Το 1980 ο Somoroff μετακόμισε στην Ευρώπη, όπου εργάστηκε στο Λονδίνο, το Παρίσι, το Μιλάνο και το Αμβούργο. Λίγο μετά την άφιξή του στη γηραιά ήπειρο, απέκτησε προσωπική φήμη και ξεκίνησε τακτικές συνεργασίες με περιοδικά μεγάλης κυκλοφορίας και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, όπως το Vogue, το Harpers Bazaar, το Stern και το Life. Συνέχισε να αναπτύσσει το προσωπικό του εκφραστικό ιδίωμα, ταξιδεύοντας σε όλη την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική και  δημιουργώντας πολλές φιλίες που αποτέλεσαν και το έναυσμα των καλλιτεχνικών του αναζητήσεων. Μεταξύ των σημαντικότερων μεντόρων του ήταν ο φωτογράφος Gyula Halász, γνωστός ως Brassaï, ο Andreas Feininger, ο Louis Faurer και ο Andre Kertész.

Μετά την επιστροφή του στη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο Michael Somoroff αφοσιώθηκε στην επεξεργασία των ιδεών του και στην καλλιτεχνική του παραγωγή. Το πιστεύω του για μια κοινωνική μεταρρύθμιση μέσω της προώθησης της τέχνης αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο όλης του της  δραστηριοτήτας. Δίνει διαλέξεις και συνεργάζεται με σωματεία και πολιτιστικά ιδρύματα (όλων των μεγεθών) για τη δημιουργία προγραμμάτων που χρησιμοποιούν την τέχνη ως όχημα για τη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων όσο και μεταξύ των κοινοτήτων. Είναι γνωστό το ενδιαφέρον του για τη θρησκεία και για τις πνευματικές αναζητήσεις όχι μόνο των ανθρώπων του άμεσου περιβάλλοντος αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας.    

Δείγματα του έργου του Michael Somoroff περιλαμβάνονται σε πολλές σημαντικές συλλογές διεθνώς, όπως του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη, του Μουσείου Καλών Τεχνών στο Χιούστον του Τέξας και του Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν στη Ουάσινγκτον.

Εκπαιδευτικά προγράμματα

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και οικογένειες. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με το Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, από Δευτέρα έως Πέμπτη, στα τηλέφωνα 210 3671067-70.

Επιμέλεια έκθεσης: Diana Edkins, Julian Sander