1η Εβδομάδα Αφρικανικού Κινηματογράφου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Οι Πρεσβείες και τα Επίτιμα Προξενεία των Αφρικανικών χωρών στην Ελλάδα σε …

συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος διοργανώνουν την 1η Εβδομάδα Αφρικανικού Κινηματογράφου από τις 23 έως τις 29 Φεβρουαρίου 2012.

Η είσοδος στις προβολές θα είναι δωρεάν. Κάποιες από τις ταινίες θα προβληθούν μόνο με ελληνικούς και κάποιες μόνο με αγγλικούς υπότιτλους.

Η πρεμιέρα του αφιερώματος θα γίνει την Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου στις 20.00 με την προβολή της ταινίας Όλα καλά (Por Aqui Tudo Bem, 2011) της Πόκας Πασκοάλ. Η είσοδος είναι με προσκλήσεις.

Μέσα από τις 20 περίπου ταινίες που θα προβληθούν, μεγάλου, μεσαίου και μικρού μήκους, κυρίως μυθοπλασίας αλλά και τεκμηρίωσης και animation, μεταξύ των οποίων πολλές βραβευμένες και σε διεθνή φεστιβάλ, το κοινό θα κάνει ένα αξέχαστο ταξίδι στην αφρικανική ήπειρο. Ξεκινώντας από το Κέιπ Τάουν και φτάνοντας μέχρι την Τύνιδα, θα έχει τη δυνατότητα να εξοικειωθεί με τις διαφορετικές κουλτούρες της κάθε χώρας -Αγκόλα, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Μαρόκο, Νιγηρία, Νότιος Αφρική, Τυνησία-, τη σύγχρονη αφρικανική κινηματογραφική παραγωγή, καθώς και τη νέα γενιά αφρικανών σκηνοθετών.

Οι περισσότερες ταινίες δεν έχουν πάρει διανομή στην Ελλάδα και είναι πρόσφατης παραγωγής από το 2008 και μετά, με εξαίρεση την ταινία Το χρώμα του ανθρώπου (Skin, 2008) που προβάλλεται σε συνεργασία με τις εταιρείες διανομής Σπέντζος και Audiovisual.

Στην εκδήλωση θα παρευρεθεί ο Ραπίτσε Μόντσο (Rapitse Montsho), νοτιοαφρικανός παραγωγός & σκηνοθέτης των ντοκιμαντέρ Mandela Privately και Mandela Cameraman. Κατά πάσα πιθανότητα και αγκολέζοι Οσκάρ Ζιλ (Oscar Gil), σκηνοθέτης της ταινίας Mbaku και Πόκας Πασκοάλ (Pocas Pascoal) σκηνοθέτιδα της ταινίας Por Aqui Tudo Bem.

Λίγα λόγια για τις εθνικές κινηματογραφίες και τις ταινίες

► Η κινηματογραφική παραγωγή στην Αγκόλα ξεκινά τη δεκαετία του ’70 με το κίνημα ανεξαρτησίας της χώρας και ταινίες όπως τα Monangambee (1970) και Sambizanga (1972), παρόλο που η γέννηση των ραδιοτηλεοπτικών μέσων χρονολογείται ήδη από τη δεκαετία του ’30. Ο εμφύλιος πόλεμος, που βασάνισε την Αγκόλα μετά την ανεξαρτητοποίησή της από την Πορτογαλία το 1975, γίνεται η αιτία να μεταναστεύσουν στη Λισαβόνα δύο έφηβες αδερφές στην ταινία Όλα καλά (Por Aqui Tudo Bem, 2011). Μια αναπάντεχη είδηση θα ανατρέψει και πάλι την ήδη δύσκολη ζωή τους, φέρνοντάς τις ξανά στο δρόμο της ξενιτιάς. Μια τρυφερή ταινία της σεναριογράφου και σκηνοθέτιδας Πόκας Πασκοάλ (Pocas Pascoal) που ζει στο Παρίσι για τη νέα γενιά της Αγκόλα που ταλαιπωρήθηκε από τον πόλεμο και την ξενιτιά. 

Μια άλλη πλευρά της αγκολέζικης κοινωνίας φωτίζει ο σκηνοθέτης, σεναριογράφους και διευθυντής φωτογραφίας Οσκάρ Ζιλ (Oscar Gil), εκπρόσωπος της νεότερης γενιάς αγκολέζων σκηνοθετών μαζί με τους Anne Laure Folly και Zeze Gamboa μεταξύ άλλων, ο οποίος εστιάζει στο ευαίσθητο πρόβλημα της στειρότητας στην ταινία Mbaku (2010). Έτσι αποκαλούν υποτιμητικά τη Μιλένα, μια άτεκνη παντρεμένη γυναίκα.

► Με την πρώτη κινηματογραφική προβολή στην Αλεξάνδρεια μόλις το 1896, και σημαντικούς εκπροσώπους στον παγκόσμιο κινηματογράφο όπως ο Γιούσεφ Σαχίν (Youssef Chahine), η Αίγυπτος σταυροδρόμι μεταξύ Δύσης και Ανατολής, παρά τη σοβαρή μείωση της κρατικής χρηματοδότησης από τη δεκαετία του ’90 και μετά αποτελεί την τρίτη χώρα διεθνώς σε εξαγωγή κινηματογραφικών ταινιών, μετά το Χόλιγουντ και το Μπόλιγουντ.

Την προβληματική της θέσης της γυναίκας στην αιγυπτιακή κοινωνία θέτουν υπό διαφορετικό πρίσμα οι ταινίες Πες μου Σεχραζάντ (Ehky ya Scheherazade, 2010) του Γιόσρυ Νας Αλλάχ (1952) (Yossry Nash Allah) και Κάιρο 6 7 8 (Cairo 6 7 8, 2010) του Μοχάμεντ Ντιάμπ (Mohamed Diab). Στην πρώτη, βραβευμένη στη Βενετία, μια τηλεπαρουσιάστρια που ασχολείται με τα προβλήματα των γυναικών στη χώρα της, αναγκάζεται να λογοκρίνει την εκπομπή της καθότι παντρεμένη με δημοσιογράφο που περιμένει προαγωγή.  Με το σοβαρό θέμα της παρενόχλησης καταπιάνεται η δεύτερη ταινία, βραβευμένη στο Φεστιβάλ του Σικάγο, που παρουσιάζει τις ιστορίες τριών Αιγυπτίων γυναικών από διαφορετικές κοινωνικές και οικονομικές τάξεις.

Στην επίσης αιγυπτιακή ταινία Χασσάν και Μάρκους (Hassan wa Morcus, 2008) του Ράμι Ιμάμ
(Rami Imam), οι ζωές ενός μουσουλμάνου σεΐχη και ενός χριστιανού κήρυκα διασταυρώνονται όταν μετακομίζουν στην ίδια πολυκατοικία. Στο Africano (2001) του Άμρ Αράφα (Amr Arafa) η μοιρασιά μιας πλούσιας κληρονομιάς γίνεται αφορμή για έναν από τους δικαιούχους να ταξιδέψει από την Αίγυπτο στη Νότιο Αφρική.

► Η μεγάλη επιτυχία που συνάντησε διεθνώς η ταινία Teza (2008) αποσπώντας πολλά βραβεία σε φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων Ειδικό Βραβείο και Τιμητική Διάκριση στη Βενετία και το Βραβείο Ανθρώπινων Αξιών στη Θεσσαλονίκη, αντανακλά κατά κάποιον τρόπο την άνθηση που παρατηρείται την τελευταία δεκαετία στον αιθιοπικό κινηματογράφο, μια εθνική κινηματογραφία που είναι πολύ δημοφιλής στη χώρα της και για την οποία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’70 δεν διοχετεύονταν καθόλου πληροφορίες. Στην ταινία,  ο Χαϊλέ Γκερίμα (γεν. 1946) (Haile Gerima) ο διασημότερος Αιθίοπας σκηνοθέτης με επτά ήδη ταινίες στο ενεργητικό του, ο οποίος σπούδασε και διδάσκει σήμερα στις ΗΠΑ, αφηγείται την ιστορία του Anberber που μετά από σπουδές στην Γερμανία, επιστρέφει στην πατρίδα του. 

► Πόλο έλξης για πολλούς σκηνοθέτες αποτελεί εδώ και χρόνια το Μαρόκο τόσο λόγω της γεωγραφικής του θέσης, όσο και του ανάγλυφού του, με πλήρως εξοπλισμένα στούντιο στην Καζαμπλάνκα και στην Ουαρζαζάτ να χρησιμοποιούνται για μεγάλες διεθνείς παραγωγές και την κρατική πρωτοβουλία να στηρίζει τον κινηματογράφο. Στην ταινία του μαροκινής καταγωγής γεννημένου στο Παρίσι και πολυβραβευμένου σκηνοθέτη Ναμπίλ Αγιούς (γεν.1969)  (Nabil Ayouch) Ό, τι θέλει η Λόλα (Whatever Lola wants, 2008), η πρωταγωνίστρια μία νεαρή και δυναμική νεοϋορκέζα, μετά τη διήγηση ενός φίλου της, ταυτίζεται με την Ismahan, μία αιγύπτια χορεύτρια ανατολίτικων χορών και ταξιδεύει στο Κάιρο σε αναζήτησή της.

Ο γνωστός σε όλους μας ιταλός σκηνοθέτης Παζολίνι είναι ο αφανής ήρωας της ταινίας Περιμένοντας τον Παζολίνι (Fi Intidar Pasolini, 2007) του επίσης μαροκινής καταγωγής γεννημένου στο Παρίσι και πολυβραβευμένου σκηνοθέτη  Νταούμπ Αουλάντ Σιάντ (γεν. 1959) (Daoud Aoulad Syad) που απέσπασε το βραβείο καλύτερης αραβικής ταινίας στο Διεθνές Φεστιβάλ του Καϊρου. Ο Thami, κομπάρσος σε ξένες ταινίες που γυρίζονται στο χωριό του, γνώρισε προσωπικά τον Παζολίνι, στα γυρίσματα του «Οιδίποδα» το 1966. Σαράντα χρόνια αργότερα, μία νέα ομάδα Ιταλών προετοιμάζει μια ταινία για τη Βίβλο στο χωριό. Εκείνος θεωρεί ότι ο φίλος του, ο Παζολίνι, επέστρεψε….

► Το Nollywood που γεννήθηκε τη δεκαετία του ’90 έχει κάνει διάσημη τη Νιγηρία στις μέρες μας πέρα από τις ακτές της Αφρικής. H απαρχή του κινηματογράφου στη Νιγηρία χρονολογείται ήδη το 1903, ενώ η κινηματογραφική βιομηχανία της έχει γεννήσει καταξιωμένους σκηνοθέτες.

Η αναζήτηση της «Γης της Επαγγελίας», θα οδηγήσει τέσσερις Νιγηριανούς, όπως και πολλούς μετανάστες, στην Ελλάδα, όπου και σύντομα θα συνειδητοποιήσουν πως επρόκειτο για μια ψευδαίσθηση. Ο γεννημένος στη Ρωσία έλληνας σκηνοθέτης Πέτρος Σεβαστίκογλου (1959) γύρισε την τρίτη του ταινία Ελκυστική ψευδαίσθηση (Attractive Illusion, 2012) μέσα σε 15 ημέρες στην Αθήνα και σε συνεργασία με τη Νιγηριανή κοινότητα. Εκείνοι επέλεξαν τον τίτλο της ταινίας, όπου πρωταγωνιστούν αποκλειστικά μετανάστες.

► Στη Νότιο Αφρική όπως και στην Αίγυπτο η γέννηση της τοπικής κινηματογραφικής βιομηχανίας χρονολογείται μόλις το 1892. Μέχρι την άνοδο του απαρτχάιντ στην εξουσία το 1948 οι περισσότερες ταινίες γυρίζονται κυρίως στην γλώσσα των Αφρικάανς  κι αποτελούν εργαλεία εθνικιστικής προπαγάνδας. Ως απάντηση στην αυξανόμενη τάση εναντίον του απαρτχάιντ θεσπίζεται το 1974 ένα σύστημα επιδότησης για λευκούς κινηματογραφιστές που απευθύνονται σε κοινό μαύρων, το οποίο θα συμπληρώσει τη δεκαετία του ’80 ένα νέο κύμα αντί-απαρτχάιντ ταινιών από ανεξάρτητους κινηματογραφιστές. Η δημιουργία πανεπιστημιακών φορέων και η θέσπιση περαιτέρω στρατηγικών προωθούν στις μέρες μας την ανάδειξη νέων φωνών σε μια χώρα που η πλειοψηφία ωστόσο του πληθυσμού αποκλείεται από τον κινηματογράφο λόγω της δυσκολίας πρόσβασης και της τιμής του εισιτηρίου.

Στην περίοδο του απαρτχάιντ μας μεταφέρει η πολυβραβευμένη πρώτη μεγάλου μήκους Χρώμα του ανθρώπου (Skin, 2008) του  Άντονυ Φάμπιαν (Anthony Fabian) μέσω της αληθινής ιστορίας ενός έγχρωμου κοριτσιού που γεννιέται από λευκούς γονείς στη Νότια Αφρική.

Τη ζωή του αγωνιστή κατά του απαρτχάιντ Νέλσον Μαντέλα μετά την αποφυλάκισή του το 1990 μας παρουσιάζουν τα ντοκιμαντέρ Μαντέλα: ιδιωτικές στιγμές (Mandela Privately, 1999) και Ο κάμεραμαν του Μαντέλα (Mandela Cameraman, 1999) του Ραπίτσε Μόντσο (Rapitse Montsho), προσωπικού του φίλου και οπερατέρ.

Η επίσημη πρόταση της Νότιας Αφρικής για τα Βραβεία Όσκαρ του 2010 ήταν η ταινία Λευκός γάμος (White Wedding, 2009) της γεννημένης στη Γαλλία από νοτιοαφρικανούς γονείς Γιάνν Τάρνερ (γεν. 1964) Jann Turner, κόρης του Rick Turner, ακαδημαϊκού και αγωνιστή ενάντια στο Απαρτχάιντ που δολοφονήθηκε το 1978. Ο Έλβις και ο Τούμι ταξιδεύουν με το αυτοκίνητο από το Γιοχάνεσμπούργκ προς το Κέιπ Τάουν για να αρχίσουν τις πρόβες για το γάμο του Έλβις. Ωστόσο τα σχέδια τους ανατρέπονται.

Η σκηνοθέτης θα συνεργαστεί ξανά με τους δύο πρωταγωνιστές και στην επόμενη ταινία της, την κωμωδία Στάση Παράδεισος (Paradise Stop, 2011), σημείο συνάντησης των φορτηγατζήδων πριν ξεκινήσουν τα ταξίδια μεγάλων αποστάσεων. Η επιχείρησή φαινομενικά μοιάζει επιτυχημένη και έντιμη. Ο ιδιοκτήτης Μπεν και ο φίλος του Πότσο, τίμιος και εργατικός ντετέκτιβ θα βρεθούν αντιμέτωποι.

► Η ίδρυση το 1966 του γνωστού φεστιβάλ Ημέρες Κινηματογράφου της Καρχηδόνας (JCC), μια μετεξέλιξη του θεσμού των κινηματογραφικών λεσχών που ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένος στην Τυνησία ήδη από τη δεκαετία του ‘50, επιβεβαιώνει την ήπια λογοκρισία που επικράτησε στη χώρα. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ενεργή υποστήριξη του ιδιωτικού τομέα συντέλεσαν στη δημιουργία μιας χρυσής εποχής τόσο για τους δημιουργούς, όσο και για το κοινό στην Τυνησία τη δεκαετία του 1986-1996.

Περνώντας στο σήμερα, η αστυνομική κωμωδία Cinecitta (Tsinetsita, 2008) του σκηνοθέτη Ιμπραήμ Λεταϊέφ (Ibrahim Letaïef) με σπουδές στο Παρίσι που υπήρξε και μέλος της κριτικής επιτροπής στο περσινό φεστιβάλ Βερολίνου, περιγράφει την ιστορία ενός σκηνοθέτη που αποφασίζει να ληστέψει μια τράπεζα με συνεργούς τον παραγωγό του και το διευθυντή φωτογραφίας, προκειμένου να βρει τα χρήματα για να σκηνοθετήσει την ταινία που έχει στο μυαλό του.
 

Στο ντοκιμαντέρ μεσαίου μήκους Η ελευθερία των γυναικών: πορτρέτα γυναικών από την Τυνησία, (Women’s Freedom: Portraits of the women of Tunisia, 2002) της Djelloul Beghoura (1943), η ιστορία των γυναικών της Τυνησίας συνυφαίνεται με την ιστορία της ίδιας της χώρας, μέσω της δια αλληλογραφίας διήγησης μιας Τυνήσιας έφηβου της Kawther στη Γαλλίδα φίλη της Géraldine.

Η τέχνη του Μεζουέντ (L’ art de Mezoued, 2010) της σκηνοθέτιδας, συγγραφέως και καθηγήτριας στη Σχολή Καλών Τεχνών της Τύνιδας Σόνια Τσάμκι (Sonia Chamkhi), επίσης ντοκιμαντέρ μεσαίου μήκους, μας γνωρίζει τη διαδρομή και την εμπειρία των καλλιτεχνών του Mezoued και φωτίζει τις μουσικές και κοινωνικές συνιστώσες ενός ολόκληρου τμήματος της τυνησιακής μουσικής κληρονομιάς.

Η μικρού μήκους ταινία Περιπλάνηση (Errance, 2009) του τυνησίου σκηνοθέτη, ηθοποιού και ποιητή Νούρι Μπουζίντ (γεν. 1945) (Nouri Bouzid) αποτελεί μέρος της συλλογικής ταινίας Η Αφρική όπως τη βλέπουν… (L’ Afrique vue par…, 2009) που υπογράφουν αφρικανοί σκηνοθέτες μεταξύ άλλων και οι M. Keita, R. Bouchareb και A. Sissako. Στην ταινία πρωταγωνιστεί ο πρόσφατα χαμένος Sotigui Kouyaté, τον οποίο γνωρίζουμε στη χώρας μας κυρίως από το θέατρο του Πήτερ Μπρουκ. Η Αφρική του, αιώνιου «griot», που περιπλανιέται σ’ αυτή τη μαύρη γη, με μόνη αποσκευή την αιώνια σοφία του, και συγκρούεται με το καθεστώς.

Κλείνουμε με ένα ακόμη ταξίδι, τη μικρού μήκους ταινία κινουμένων σχεδίων Κάστρα από άμμο (Chateaux de sables, 2010) του Μουσταφά Ταϊέμπ (γεν. 1961) (Mustapha Taieb). Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, παθιασμένος με την ιστορία της Τυνησίας, ξεκινά μέσω του διαδικτύου ένα φανταστικό ταξίδι στα ίχνη ενός μυστηριώδους καβαλάρη, με τον οποίο ανακαλύπτει τους μεγάλους σταθμούς της ιστορίας της Τυνησίας. Επίσης θα προβληθεί η ταινία Ο θησαυρός του Σίντι Σάλεμ (Trésor de Sidi Salem, 2010) του Tawfik Raies.

► ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
 

ΠΕΜΠΤΗ 23/02
20.00 Όλα καλά (Por Aqui Tudo Bem, 2011) 94’ Ελληνικοί υπότιτλοι 
Είσοδος με προσκλήσεις

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24/02
18.00 Μαντέλα: ιδιωτικές στιγμές (Mandela Privately, 1999) 52’ Ελληνικοί υπότιτλοι 
Παρουσία του σκηνοθέτη
19.00 Στάση Παράδεισος (Paradise Stop, 2011) 90’ Ελληνικοί υπότιτλοι
21:00 Ό, τι θέλει η Λόλα (Whatever Lola wants, 2008) 115’ Ελληνικοί υπότιτλοι

ΣΑΒΒΑΤΟ 25/02
18.00 Cinecitta (Tsinetsita, 2008) 98’ Αγγλικοί υπότιτλοι
20.00 Mbaku (2010) 92’ Ελληνικοί υπότιτλοι
22.00 Περιμένοντας τον Παζολίνι (Fi Intidar Pasolini, 2007) 114’ Ελληνικοί υπότιτλοι 

 
ΚΥΡΙΑΚΗ 26/02
18.00 Ελκυστική ψευδαίσθηση (Attractive Illusion, 2012) 80’ Ελληνικοί υπότιτλοι
19.30 Teza (2008) 140’ Ελληνικοί υπότιτλοι
22.00 Κάιρο 6 7 8 (Cairo 6 7 8, 2010) 100’ Αγγλικοί υπότιτλοι

ΔΕΥΤΕΡΑ 27/02
19.00 Ο θησαυρός του Σίντι Σαλέμ ( Le trésor de Sidi Salem, 2010) 69’ 
Αγγλικοί υπότιτλοι
20.30 Πες μου Σεχραζάντ (Ehky ya Scheherazade, 2010) 135’ Αγγλικοί υπότιτλοι

ΤΡΙΤΗ 28/02
18:00 Ο καμεραμάν του Μαντέλα (Mandela Cameraman, 1999) 24’ Ελληνικοί υπότιτλοι 
Παρουσία του σκηνοθέτη
18.45 Το χρώμα του ανθρώπου (Skin, 2008) 103’ Ελληνικοί υπότιτλοι
20:45 Η ελευθερία των γυναικών: πορτρέτα γυναικών από την Τυνησία  
(Women’s Freedom: Portraits of the women of Tunisia, 2002) 52’ 
Αγγλικοί υπότιτλοι
22.00 Africano (2001) του Άμρ Αράφα (Amr Arafa) 105’ Αγγλικοί υπότιτλοι

ΤΕΤΑΡΤΗ 29/02
18:30 Περιπλάνηση (Errance, 2009) 13’ Αγγλικοί υπότιτλοι 
Κάστρα από άμμο (Chateaux de sables, 2010)13’ Αγγλικοί υπότιτλοι 
Η τέχνη του Μεζουέντ (L’ art de Mezoued, 2010) 52’ Αγγλικοί υπότιτλοι
20:00 Λευκός γάμος (White Wedding, 2009) 93’ Ελληνικοί υπότιτλοι
22.00 Χασσάν και Μάρκους (Hassan wa Morcus, 2008) 112’ Αγγλικοί υπότιτλοι