Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση – Νικόλας Σεβαστάκης, Γιάννης Σταυρακάκης

Οι Εκδόσεις Νεφέλη παρουσιάζουν το βιβλίο με τίτλο «Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση» που συνέγραψαν…

… από κοινού οι Νικόλας Σεβαστάκης και Γιάννης Σταυρακάκης.

Τι είναι λαϊκισμός; Πώς συνδέεται το «λαϊκό» με το «λαϊκιστικό»; Τι συγκροτεί τον σύγχρονο αντιλαϊκιστικό λόγο; Πώς εξηγείται η ριζοσπαστικοποίη σή του; Τέλος, πώς επηρεάζει η κρίση το ελληνικό και το ευρωπαϊκό πεδίο της σύγκρουσης λαϊκισμού/ αντιλαϊκισμού;

Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που προσπαθεί να απαντήσει το βιβλίο των πανεπιστη μιακών Ν. Σεβαστάκη και Γ. Σταυρακάκη με τίτλο Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση. Ειδικότερα, επιχειρεί να φωτίσει την εννοιολογική ταυτότητα της κατηγορίας «λαϊκισμός» και των ποικί λων χρήσεών της, αλλά και να σκιαγραφήσει το προφίλ του σύγχρονου, ενδημικού «αντιλαϊ κισμού». Αποσκοπεί δε να αναδείξει τα θεωρητικά και αναλυτικά εκείνα εργαλεία που η σύγ χρονη πολιτική θεωρία προσφέρει στην εναργέστερη ερμηνεία της σημασίας του «λαϊκού» και του «λαϊκισμού» για τον αναστοχασμό της δημοκρατίας. Η οξύτατη διαμάχη λαϊκισμού-αντιλαϊκισμού αναδύεται πλέον σε κεντρικό χαρακτηριστι κό της ελληνικής δημόσιας σφαίρας. Δεν περνάει μέρα, δεν ολοκληρώνεται τηλεοπτικό πά νελ, δεν λαμβάνει χώρα πολιτική συζήτηση, χωρίς αναφορά στον «λαϊκισμό». Η ερμηνεία της έκρηξης του σύγχρονου αντι-λαϊκισμού οφείλει να λάβει υπόψη τη συγκυρία και τη διαλεκτική της κρίσης. Από τη μια, η κρίση ωθεί την έκφραση των αιτημάτων των κοινωνικών στρω μάτων και των πολιτών που πλήττονται σε ένα διεκδικητικό πλαίσιο που αντιπαραθέτει τον «λαό» στις εγχώριες και ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονομικές ελίτ. Την ίδια στιγμή, ανίκανες και απρόθυμες να οικειοποιηθούν παραγωγικά την «επιστροφή του λαού» και να μετουσιώ- σουν το «λαϊκό», οι εν λόγω ελίτ επιχειρούν να το απωθήσουν ανάγοντάς το στο σύστοιχό του «λαϊκιστικό», στο οποίο βολικά φορτώνουν κάθε κακοδαιμονία, συμπεριλαμβανομένων και όλων των διαχρονικών δικών τους ευθυνών.

Έτσι, ο αντιλαϊκιστικός λόγος ενεργοποιεί μια βασική αφετηριακή πεποίθηση: ότι ο λαϊκισμός, και ιδιαίτερα ένας αριστερόστροφος ή προοδευτικός λαϊκισμός, συνιστά εδώ και καιρό τον κύριο στρατηγικό εχθρό κάθε έλλογης πολιτικής, κάθε μεταρρυθμιστικής αγαθής βούλη σης. Ο ριζοσπαστικοποιημένος αντι-λαϊκιστικός λόγος διεκδικεί πια με τη μεγαλύτερη δυνα τή ένταση το μονοπώλιο της ορθής χρήσης του δημόσιου λόγου και της πρακτικής πολιτι κής φρόνησης. Αν, όμως, η κυρίαρχη πολιτική κλίση του σημερινού αντιλαϊκισμού είναι ένας ολιγαρχικός ελιτισμός σε απόκλιση από τον πυρήνα αξιών μιας φιλελεύθερης και κοινωνι κής δημοκρατίας, πώς είναι δυνατόν να καλλιεργηθεί ένας υπεύθυνος λαϊκός-δημοκρατικός πόλος – ένας υπεύθυνος, δημοκρατικός λαϊκισμός;

O Nικόλας Αλ. Σεβαστάκης σπούδασε πολιτική επιστήμη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο Lumières-Lyon II. Διδάσκει πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ. Τελευταία του βιβλία είναι: Φι λόξενος μηδενισμός, Μια σπουδή στον homo democraticus (Εστία, 2008), Αυτό το πνεύμα που παραδίδει το πνεύμα (Ίνδικτος, 2009), Δοκιμές και αναγνώσεις (Opportuna, 2011) καθώς και η συλλογή επιφυλλίδων από τον Τύπο με τον τίτλο Η τυραννία του αυτονό- ητου (εκδόσεις Ενθεμάτων της Κυριακάτικης Αυγής, 2012).

Ο Γιάννης Σταυρακάκης σπούδασε πολιτική επιστήμη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο του Essex. Διδά σκει ανάλυση πολιτικού λόγου και πολιτική θεωρία στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θες σαλονίκης. Στα ελληνικά κυκλοφορούν οι μελέτες του Ο Λακάν και το πολιτικό (Ψυχογιός, 2008) και Η λακανική αριστερά (Σαββάλας, 2012), ενώ έχει συν-επιμεληθεί, το τελευταίο διάστημα, τους συλλογικούς τόμους: Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη (Εκ- κρεμές, 2008), Όψεις λογοκρισίας στην Ελλάδα (Νεφέλη, 2008), Νεολαία: ο αστάθμητος παράγοντας; (Πολύτροπον, 2008).