Μαρία Φαραντούρη: Όταν οι στιγμές παράγουν καλλιτεχνική έκφραση, τότε ο κόσμος πάει ένα βήμα μπροστά

Η Μαρία Φαραντούρη και ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, ενώνουν τις δυνάμεις τους με το θεραπευτικό πρόγραμμα για χρήστες και χρήστριες εξαρτησιογόνων ουσιών ΚΕΘΕΑ/ΝΟΣΤΟΣ σε μια μαγική συναυλία-αφιέρωμα στον Νίκο Γκάτσο τιμώντας τον μεγάλο ποιητή 100 χρόνια από τη γέννησή του.

Με αφορμή τη σημαντική αυτή μουσική τους συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 30 Αυγούστου στο Ηρώδειο, η Μαρία Φαραντούρη, μία από τις σπουδαιότερες ερμηνεύτριες αλλά και προσωπικότητες της ελληνικής μουσικής, μας κάνει την τιμή να απαντήσει στις ερωτήσεις του Culturenow.gr, με ουσία και ήθος, όπως πάντα, για την πορεία της, την ποίηση του Νίκου Γκάτσου αλλά και τον σκοπό της συναυλίας που δεν είναι άλλος από την στήριξη νέων παιδών – χρηστών, μέσω της μουσικής.

Συνέντευξη στην Μαριάννα Παπάκη

CultureNow: Θα ήθελα να γυρίσουμε το χρόνο λίγο πίσω… Μεγαλώσατε στη Νέα Ιωνία. Ποιες αναμνήσεις έχετε από τη γειτονιά σας; Οι πρώτες μουσικές;

Μαρία Φαραντούρη: Παρότι γεννήθηκα στη Νέα Ιωνία, η καταγωγή μου είναι από τα Ιόνια νησιά, Κύθηρα και Κεφαλλονιά, δηλαδή, οι γονείς μου δεν ήταν πρόσφυγες. Έτσι η οικογένεια είχε ακούσματα λυρικά, καντάδες και ιταλική μουσική. Αυτά πρωτάκουσα στα παιδικά μου χρόνια. Στη γειτονιά μου, όμως, όλοι οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους και τη μικρασιάτικη μουσική παράδοση. Τα υπέροχα Σμυρναίικα, τους αμανέδες, αλλά και τα λαϊκά του Καζαντζίδη, τραγούδια της εργατιάς, της φτώχειας και της μετανάστευσης.

C. N.: Ο ρόλος της μουσικής ήταν προφανώς καθοριστικός στην παιδική σας ηλικία. Υπήρχαν κάποιες επιρροές ή η ανάγκη ήταν καθαρά προσωπική;

Μ. Φ.: Ήταν και τα δύο. Κυρίως, όμως, προσωπική ανάγκη. Σχεδόν από μικρό παιδάκι είχα συνείδηση της πορείας που θα ακολουθούσα. Προοριζόμουν για λυρικό τραγούδι κι εκεί που ετοιμαζόμουν να πάω στο Ωδείο για κλασικές σπουδές, έγινε η μοιραία συνάντησή μου με τον Μίκη Θεοδωράκη. Εντάχτηκα τότε στο καλλιτεχνικό και πολιτιστικό του όραμα και το τραγούδι του έγινε για μένα η πυξίδα σε αυτό το ωραίο, ατέλειωτο ταξίδι.

C. N.: Πόσο δύσκολο είναι για ένα παιδί ουσιαστικά – όπως ήσασταν εσείς όταν ξεκινούσατε την πορεία σας στη μουσική – να διαγράψει μια τόσο σπουδαία καριέρα; Εκτός από ταλέντο, χρειάζεται ένστικτο; Τύχη; Στόχος; Ποια δικά σας στοιχεία σας βοήθησαν στις επιλογές σας;

Μ. Φ.: Ήταν μία ευτυχής συγκυρία, θα έλεγα, να συναντήσω στην αρχή της πορείας μου τόσο σπουδαίους δημιουργούς, όπως ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Ρίτσος, ο Γκάτσος, ο Ελύτης… Καταλαβαίνετε για ένα δεκαπεντάχρονο παιδί, πόσο σημαντικό ήταν να βρεθεί μέσα σε αυτό το τόσο πνευματικό και καλλιτεχνικό περιβάλλον, που έδωσε τον σύγχρονο κανόνα της ελληνικότητας στην Τέχνη. Φυσικά, για να μπορέσεις να ορθώσεις το ανάστημά σου σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, χρειάζεται ταλέντο, εργατικότητα και αταλάντευτη πίστη σε αυτό που υπηρετείς, ακριβώς επειδή το αγαπάς.

C. N.: Έχετε τραγουδήσει κάποια από τα ομορφότερα λόγια που έχουν γραφτεί για ελληνικές μουσικές. Στις 30 Αυγούστου θα παρουσιάσετε μαζί με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη στο Ηρώδειο μια συναυλία-αφιέρωμα στον Νίκο Γκάτσο με σκοπό την ενίσχυση του θεραπευτικού προγράμματος ΚΕΘΕΑ-ΝΟΣΤΟΣ. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτή τη συναυλία. Την ιδέα-η οποία έχει ήδη παρουσιαστεί με εξαιρετική επιτυχία-αλλά και τη συνεργασία με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη σε αυτό το αφιέρωμα.

Μ. Φ.: Συζητώντας με την Αγαθή Δημητρούκα έμαθα ότι το 2011 θα συμπληρώνονταν 100 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Γκάτσου. Έτσι σκέφτηκα να αφιερώσω τις συναυλίες μου στον ποιητή που πλούτισε τα όνειρά μας και σφράγισε την ευαισθησία μας με τραγούδια που συνεχίζουν να μιλάνε και στις νεώτερες γενιές. Γιατί, ποιος δεν έχει σιγοτραγουδήσει το Χάρτινο το φεγγαράκι, το Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου, τον Εφιάλτη της Περσεφόνης, το Μάνα μου Ελλάς ή τον Κεμάλ;

Η άλλη καλή μου σκέψη ήταν να προτείνω στον Αλκίνοο να μοιραστούμε αυτή την ιδέα. Αποτελούν έκπληξη, κατά τη γνώμη μου, τα δύο τραγούδια που συνέθεσε, ειδικά γι’ αυτή τη συνεργασία μας, πάνω σε στίχους του Νίκου Γκάτσου. Όταν τραγουδώ μαζί του νιώθω τα συναισθήματα που παράγει η αληθινή τέχνη και η δημιουργία.

C. N.: Υπάρχει κάποιο τραγούδι του Νίκου Γκάτσου που έχει μια ιδιαίτερη σημασία για εσάς; Θα θέλατε να το μοιραστείτε μαζί μας;

Μ. Φ.: Το πρώτο τραγούδι που δισκογραφήθηκε με τη φωνή μου έτυχε να είναι σε δικούς του στίχους και μουσική του Θεοδωράκη: “Το ματωμένο φεγγάρι”, γραμμένο για την Κύπρο. Το τραγούδι του, όμως, με το οποίο έχω ταυτιστεί είναι Ο Εφιάλτης της Περσεφόνης, σε μουσική του Χατζιδάκι. Στίχοι προφητικοί, καταγγελτικοί, μιλάνε τόσα χρόνια πριν για την οικολογική καταστροφή που φέρνει η απληστία των ανθρώπων και η αγνωμοσύνη τους προς τη φύση και τον προϋπάρχοντα πολιτισμό.
C. N.: Στη συναυλία λαμβάνουν επίσης μέρος αξιόλογα ονόματα της μουσικής. Η μεγάλη μας πιανίστα Ντόρα Μπακοπούλου, «ο τελευταίος τραγουδιστής του Μάνου Χατζιδάκι», Βασίλης Γισδάκης καθώς κι ένα μουσικό σύνολο υπό τη διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη. Πόσο σημαντική είναι η σύνθεση μιας ομάδας επί σκηνής για έναν ερμηνευτή;

Μ. Φ.: Όντως, πολύ σπουδαίοι καλλιτέχνες λαμβάνουν μέρος σε αυτή τη συναυλία. Η εξαίρετη πιανίστα Ντόρα Μπακοπούλου, που εμφανίζεται ως guest, ο ευαίσθητος τραγουδιστής Βασίλης Γισδάκης και, βεβαίως, ο μαέστρος Μίλτος Λογιάδης, που διευθύνει μια ομάδα εκλεκτών μουσικών.

Πάντα πίστευα στις συλλογικές προσπάθειες γιατί εκπαιδεύτηκα στο ομαδικό πνεύμα από τις χιλιάδες συναυλίες που έκανα ανά τον κόσμο με τον Μίκη και μαζί με άλλους μεγάλους ερμηνευτές. Πιστεύω ότι μαζί αποδίδουμε τις προθέσεις των δημιουργών όσο γίνεται πιστότερα και καλύτερα.

C. N.: Πιστεύετε πως η μουσική και η τέχνη γενικότερα έχουν τη δύναμη να στρέψουν το ενδιαφέρον των παιδιών-χρηστών προς τη ζωή; Γιατί κατά τη γνώμη σας η Πολιτεία δεν έχει ένα πιο οργανωμένο σχέδιο καταπολέμησης μιας μάστιγας που πλήττει το πιο παραγωγικό κομμάτι της κοινωνίας, τους νέους;

Μ. Φ.: Το τραγούδι και η μουσική μπορούν να γαληνέψουν τις ψυχές τους, μπορούν να παρηγορήσουν τα νέα παιδιά, δεν μπορούν, όμως, να κάνουν αυτά που οφείλει να κάνει η πολιτεία. Πρέπει η πολιτεία, παρά τα σοβαρότατα προβλήματα της εποχής, να αντιμετωπίσει τη μάστιγα αυτή ως ζήτημα επείγουσας προτεραιότητας.
C. N.: Είχατε δώσει ένα ηχηρό «παρών» σε περιόδους δύσκολες για την Ελλάδα και σε περιόδους στις οποίες οι νέοι άνθρωποι τολμούσαν να υψώσουν τη φωνή τους. Σήμερα θα μπορούσαμε να πούμε πως οι νέοι διεκδικούν και πάλι να ακουστούν. Και αυτή τη φορά το μήνυμα ίσως μεταδίδεται πιο εύκολα λόγω της ύπαρξης του Διαδικτύου. Πιστεύετε σε αυτή την προσπάθεια; Θα μπορούσαμε να ξαναζήσουμε κατά τη γνώμη σας, με αφορμή την «αγανάκτηση», τόσο ενδιαφέρουσες κοινωνικά αλλά και καλλιτεχνικά περιόδους όσο οι δεκαετίες του ΄60 και του ΄70;

Μ. Φ.: Κάθε εποχή αναδεικνύει τις δικές της μορφές κοινωνικής οργάνωσης. Πιστεύω ότι ο χρόνος θα δώσει την ιστορικότητα στις σημερινές ανησυχίες των νέων και υποστηρίζω την ενεργή συμμετοχή των νέων στις δύσκολες στιγμές της κοινωνίας μας. Όταν αυτές οι στιγμές παράγουν καλλιτεχνική έκφραση, τότε ο κόσμος προχωράει ένα βήμα μπροστά.

C. N.: Η φωνή σας έχει ταυτιστεί στη συνείδηση του κόσμου με το λεγόμενο πολιτικό τραγούδι του μεγάλου Μίκη Θεοδωράκη. Αυτή η ταύτιση αποτέλεσε ποτέ εμπόδιο κατά τη γνώμη σας; Υπήρξαν έστω στιγμές που σας ενόχλησε;

Μ. Φ.: Θα ήταν άδικο να πω ότι αποτέλεσε εμπόδιο η ταύτισή μου με το πολιτικό τραγούδι και τον Μίκη Θεοδωράκη. Υπάρχει μια παρεξήγηση σε σχέση με το έργο του Μίκη Θεοδωράκη. Πιστεύω ότι ελάχιστα από τα τραγούδια του είναι άμεσα πολιτικά, όπως το “Είμαστε δυο”, το “Ωρωπός” και μερικά άλλα, που ήταν καθαρά αντιδικτατορικά τραγούδια. Τα περισσότερα βασίζονται σε έργα Ελλήνων και ξένων ποιητών και πάνω απ’ όλα είναι ο διάλογος της μουσικής και της ποίησης που έφτιαξε αυτό το υψηλό καλλιτεχνικό έργο. Δεν είναι πολιτικά τα τραγούδια του Μίκη. Είναι η ζωή του και η πράξη του πολιτική. Τραγουδάω σε όλον τον κόσμο με μεγάλες ορχήστρες και με διάσημους σολίστες τα τραγούδια του Μίκη.

Κι εδώ έχω να σας αναφέρω την πρόσφατη συνεργασία μου με τον διάσημο Αμερικανό σαξοφωνίστα της free jazz, Charles Lloyd, που μαζί με το περίφημο κουαρτέτο του ερμηνεύσαμε ελληνική μουσική, δημοτική, βυζαντινή, αμερικάνικες μπαλάντες αλλά και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Το υλικό αυτό θα κυκλοφορήσει διεθνώς σε CD από την ECM και θα το παρουσιάσουμε σε όλον τον κόσμο με συναυλίες που θα αρχίσουν από την Αμερική τον Απρίλιο του 2012.

C. N.: Πάνω στη σκηνή εκπέμπετε πραγματικά μια απίστευτα θετική ενέργεια. Με ποιο μήνυμα θα θέλατε να φύγουν από το Ηρώδειο στις 30 Αυγούστου οι απλοί θεατές αλλά και οι άνθρωποι που είναι μπλεγμένοι στο λαβύρινθο των ναρκωτικών; Ποιο θα θέλατε με άλλα λόγια να είναι το μήνυμα της μουσικής αυτής της νύχτας;

Μ. Φ.: Η θετική ενέργεια βγαίνει από τη δύναμη του ίδιου του τραγουδιού και λειτουργεί αμφίδρομα. Εύχομαι όλος ο κόσμος να τραγουδήσει μαζί μας σαν μια χορωδία και να φύγουμε με την ψυχή μας καθαρή από τις καθημερινές μας δυσκολίες. Κι όσο για τα «μπλεγμένα» παιδιά, τους εύχομαι να αγαπήσουν τους εαυτούς τους και να ερωτευτούν τη ζωή.