Αλίκη Τσίργιαλου: Η ομορφιά της φθοράς, αποτελεί πηγή έμπνευσης

«Συρτάρι ΧΧΙΙ – φωτογραφίες σε αποσύνθεση» είναι ο τίτλος της έκθεσης φωτογραφίας που παρουσιάζεται

αυτή την περίοδο στον Πύργο Μπαζαίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Νάξου. Πρόκειται για φωτογραφίες από το Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη, φθαρμένες από το χρόνο τις οποίες αξιοποίησε ο φωτογράφος Λεωνίδας Κουργιαντάκης. Εμείς μιλήσαμε με την επιμελήτρια της έκθεσης και υπεύθυνη του φωτογραφικού αρχείου του Μουσείου Μπενάκη, κυρία Αλίκη Τσίργιαλου η οποία μας «ξενάγησε» στην έκθεση, στη φωτογραφία και στη φθορά του αμείλικτου χρόνου.

Συνέντευξη στη Μαρία Κωφίδου

Culturenow.gr: Πώς γεννήθηκε η ιδέα της έκθεσης «Φωτογραφίες σε αποσύνθεση»;

Αλίκη Τσίργιαλου: Το έναυσμα για τη πραγμάτωση της εργασίας αυτής έδωσε το περιεχόμενο του συρταριού με νούμερο ΧΧΙΙ, τμήμα μιας μεταλλικής συρταροθήκης που βρίσκεται τοποθετημένη στο χώρο όπου φυλάσσεται το πρωτότυπο υλικό του Φωτογραφικού Αρχείου του Μουσείου Μπενάκη.

Είναι το σημείο συγκέντρωσης των αρνητικών με μεγάλη ως και ολική καταστροφή της υπόστασής τους και κατ’ επέκταση του ειδώλου τους. Το προαναφερόμενο υλικό αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των αρχείων γνωστών φωτογράφων όπως του Νικόλαου Τομπάζη, του Περικλή Παπαχατζιδάκη, του Δημήτρη Χαρισιάδη και της Nelly’s και παρά την εκτεταμένη του φθορά, έχει φυλαχτεί. Είναι αυτονόητο ότι οι εικόνες αυτές δεν αντιπροσωπεύουν το έργο των παραπάνω φωτογράφων και υπό κανονικές συνθήκες δεν θα εκτίθονταν ποτέ καθώς έχουν χάσει το αφηγηματικό τους περιεχόμενο.

Cul.N.: Στην έκθεση πρόκειται να δούμε υλικό από το φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη, που υπό κανονικές συνθήκες όπως αναφέρετε δεν θα εκτίθονταν ποτέ, καθώς είναι εικόνες που παρά την ακρίβεια της φωτογραφικής περιγραφής έχουν χάσει το αφηγηματικό τους περιεχόμενο. Πως αποκτούν το «νέο αφηγηματικό τους περιεχόμενο» και πόσο απέχουν ή συμβαδίζουν με τα πρωτότυπα;

Α.Τ.: Τις φθαρμένες φωτογραφίες και τα αλλοιωμένα αρνητικά, συχνά σε στάδιο αποσύνθεσης, αξιοποίησε ο φωτογράφος Λεωνίδας Κουργιαντάκης με τον δικό του πρωτότυπο τρόπο. Στα χέρια του, το υλικό αυτό απέκτησε νέα ζωή, με διαφορετικό όμως προσανατολισμό.

Ο Κουργιαντάκης είδε πέρα από τη φθορά, προχώρησε σε μια προσωπική ανάγνωση και έδωσε τη δική του ερμηνεία δημιουργώντας φωτογραφίες με έντονο εικαστικό ενδιαφέρον. Στις περιπτώσεις όπου η φθορά δεν έχει προχωρήσει στην ολοσχερή καταστροφή του φωτογραφικού υλικού, τα θραύσματα της ορατής πραγματικότητας αποτυπώνονται ως σημείο αναφοράς σε αυτό που κάποτε εικονιζόταν με φωτογραφική ακρίβεια.

Cul.N.: Ως επιμελήτρια της έκθεσης, αλλά και ως υπεύθυνη του φωτογραφικού αρχείου του Μουσείου Μπενάκη, μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την έκθεση τόσο από φωτογραφικό ενδιαφέρον αλλά όσο και από ένα (ευρύτερο) καλλιτεχνικό ενδιαφέρον;

Α.Τ.: Η “ομορφιά” της φθοράς, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τους φωτογράφους από την πρώτη στιγμή της δραστηριότητάς τους. Μισογκρεμισμένα κτήρια, κατεστραμμένα αντικείμενα, σκουπίδια, σχισμένα χαρτιά, σκουριασμένα σίδερα, κατέχουν μεγάλο μέρος της φωτογραφικής θεματολογίας. Σε άλλες περιπτώσεις, ο καλλιτέχνης-φωτογράφος δεν αποτυπώνει την φθορά αλλά τη χρησιμοποιεί ως μέσο έκφρασης. Μπορεί να κάψει τις φωτογραφίες του, να τις σκίσει, να επέμβει σε αυτές με χημικά υλικά με αποτέλεσμα να μεταμορφώσει την ορατή πραγματικότητα.

Στην εργασία αυτή, η καταστροφή δεν αποτυπώνεται μέσα από το φακό του φωτογράφου αλλά εικονογραφείται η ίδια. Η παραμορφωμένη δομή των αρνητικών, άλλοτε με την ζαρωμένη επίστρωση και άλλοτε ως αποτέλεσμα της ομογενοποιημένης πολλαπλής στρωματογραφίας, εμπνέουν το φωτογράφο Λεωνίδα Κουργιαντάκη να κατασκευάσει εικόνες που παραπέμπουν σε δείγματα της αφηρημένης ζωγραφικής τέχνης.