Ο θάνατος του Δαντόν στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Η παράσταση «Ο θάνατος του Δαντόν» του Γκέοργκ Μπύχνερ, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού, ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή …

της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση από τις 20 Ιανουαρίου έως τις 18 Φεβρουαρίου 2011 (με καθημερινές παραστάσεις, εκτός από Δευτέρες και Τρίτες, καθώς και την Κυριακή 13 Φεβρουαρίου).

Με ένα δυναμικό καστ ηθοποιών ο καταξιωμένος σκηνοθέτης διερευνά τους αδυσώπητους μηχανισμούς της Iστορίας και το ανθρώπινο ορμέμφυτο της εξουσίας.

Ο θάνατος του Δαντόν, το πρώτο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ, το οποίο έγραψε το 1835 σε ηλικία 21 ετών και ενώ αντιμετώπιζε διώξεις για την επαναστατική του δράση, δεν βρήκε το δρόμο του για τη σκηνή παρά μόλις το 1902. Ήταν, ωστόσο, το ανέβασμα του Μαξ Ράινχαρντ το 1916 που το καθιέρωσε, έστω και με καθυστέρηση σχεδόν ενός αιώνα, ως ένα από τα κλασικά έργα της ευρωπαϊκής δραματουργίας.

Έκτοτε, ορισμένοι από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του 20ού αιώνα, από τον Τζόρτζιο Στρέλερ, τον Ζαν Βιλάρ και τον Έρβιν Πισκάτορ έως τον Κλάους-Μίκαελ Γκρύμπερ και τον Κριστόφ Μαρτάλερ δοκίμασαν να αναμετρηθούν μαζί του. Στην Ελλάδα, Ο θάνατος του Δαντόν ήταν ένα από τα πρώτα έργα που ανέβασε ο Φώτος Πολίτης στο νέο τότε Εθνικό Θέατρο το 1933, δείχνοντας ιδιαίτερη, για την εποχή, επιμέλεια στους φωτισμούς και τις σκηνές πλήθους.

Στο έργο του Μπύχνερ το θέατρο γίνεται το ιδανικό μέσο για την αποτύπωση της τραγωδίας της πολιτικής. Στις σύντομες σκηνές του, ο πολιτικός στοχασμός, οι ρητορικοί αγώνες, η κυνική πολιτική δράση και, κυρίως, η ευμετάβλητη κρίση του πλήθους, συνεργούν προκειμένου να φωτίσουν τις  διαφορετικές τάσεις, τα πολλαπλά κίνητρα και τις πολιτικές εκτιμήσεις που συγκροτούν το μωσαϊκό της Γαλλικής Επανάστασης κατά την περίοδο της Τρομοκρατίας. Η επαναστατική θεατρική γραφή γίνεται προνομιακό εργαλείο πολιτικού στοχασμού, καθώς αναδεικνύει τη διαλεκτική της Ιστορίας.

Τη μουσική της παράστασης υπογράφει ο Blaine L. Reininger, ο οποίος και παίζει ζωντανά επί σκηνής.

Λίγα λόγια για το έργο: Ο Δαντόν (Μελέτης Ηλίας), μία από τις κύριες μορφές της Γαλλικής Επανάστασης, έχει κουραστεί από τις αδιάκοπες εκτελέσεις και την ανούσια πλέον αιματοχυσία κι έρχεται σε σύγκρουση με τον πρώην σύντροφό του και συνεπαναστάτη, τον πανίσχυρο Ροβεσπιέρο (Βασίλης Ανδρέου), ο οποίος αρχίζει να δρομολογεί την καταστροφή του. Παρόλο που ο Δαντόν θα μπορούσε να δραπετεύσει και να σωθεί, αφήνει τα γεγονότα με προφανή αδιαφορία να ακολουθήσουν τη ροή τους. Συλλαμβάνεται δικάζεται και τελικά αποκεφαλίζεται.

Πίσω από την απάθειά του κρύβεται η φιλοσοφική πεποίθηση ότι κάθε άνθρωπος είναι ανίσχυρος μπροστά στις ιστορικές εξελίξεις και ότι ο ιδεαλιστικός αγώνας για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και τη δημοκρατία δεν έχει κατά βάθος κανένα νόημα, όπως και η ίδια η Δημιουργία. Δεν είναι περίεργο που αυτό το πρώτο έργο του Μπύχνερ θεωρήθηκε από τους συγχρόνους του ως απόλυτα μηδενιστικό.

Σήμερα όμως καθηλώνει τον αναγνώστη/θεατή με την ευθύτητά του, το γλωσσικό πλούτο και τα ριζοσπαστικά φιλοσοφικά νοήματά του. Οι ήρωες προβάλλονται με μια πολυπλοκότητα πέρα από το σχήμα του Καλού και του Κακού. Τόσο ο Ροβεσπιέρος όσο και ο Δαντόν παραμένουν έως το τέλος βαθιά αινιγματικές προσωπικότητες.

Κείμενο: Γκέοργκ Μπύχνερ

Συντελεστές:
Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας
Διασκευή: Στάθης Λιβαθινός – Γιώργος Δεπάστας
Σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός
Σκηνικά-Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Μουσική και ζωντανή εκτέλεση: Blaine L. Reininger
Χορογραφία-Κινησιολογία: Ζωή Χατζηαντωνίου
Βοηθός σκηνοθέτη: Πρόδρομος Τσινικόρης
β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Michael Wighton
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Τίνα Τζόκα
β΄ βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Βάσω Παπαδοπούλου

Ερμηνεύουν: Βασίλης Ανδρέου, Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Μελέτης Ηλίας, Στέλιος Ιακωβίδης, Νίκος Καρδώνης, Μιχάλης Μουλακάκης, Δημήτρης Μπίτος, Δημήτρης Μυλωνάς, Μαρία Ναυπλιώτου, Παναγιώτης Παναγόπουλος, Ευθύμης Παππάς, Χρήστος Σουγάρης, Γιωργής Τσαμπουράκης

Παράλληλες δράσεις

Πολιτική βία και φανατισμός: Μια συζήτηση με αφορμή την παράσταση
Ο θάνατος του Δαντόν του Γκέοργκ Μπύχνερ, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού

Δευτέρα 7 Φεβρουαρίου 2011
Ώρα: 19:00
Κεντρική Σκηνή

Το έργο του Μπύχνερ διαδραματίζεται στα χρόνια της «Τρομοκρατίας», από το 1790 και μετά. Ο Δαντόν, αντίθετα από τον Ροβεσπιέρο, αρχίζει να ζητάει «λιγότερο αίμα» και στο τέλος πεθαίνει μετά από μια δίκη-παρωδία. Ο λαός ζητά κάθε τόσο λαιμητόμο για όσους προηγουμένως υποδεχόταν ως σωτήρες.

Πώς μπορεί να απαιτεί κανείς δικαιοσύνη χωρίς αίμα επί δικαίων και αδίκων; Πώς μπορεί να αποφευχθεί ο ακραίος φανατισμός και η βία σε εποχές μεγάλων κοινωνικών αναταράξεων; Υπάρχει «αναγκαία βία»; Και ακόμα, έχουν οι κοινωνίες και οι πολιτικές εξουσίες την ευελιξία να τη δουν να έρχεται και να αλλάξουν, ώστε να την αποτρέψουν;

Ομιλητές

Θάνος Βερέμης: Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Βασιλική Γεωργιάδου: Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Κωστής Παπαϊωάννου: Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
Δημήτρης Κ. Ψυχογιός: Δημοσιογράφος, εφημερίδα Το Βήμα

Συζήτηση με τους συντελεστές, μετά την παράσταση
Πέμπτη 27 Ιανουαρίου 2011
Κεντρική Σκηνή
Συντονισμός: Πλάτων Μαυρομούστακος, Θεατρολόγος, Καθηγητής Πανεπιστημίου